الکل، بازسازی کبد را برای همیشه متوقف می‌کند

به گزارش خبرگزاری ایمنا، کبد یکی از نادرترین اعضای بدن است که توانایی خود ترمیمی و بازسازی سلولی دارد؛ اما در بیماری کبد الکلی (Alcohol-Associated Liver Disease, ALD)، این توانایی مختل می‌شود. تحقیقات جدید مؤسسه دانشگاه ایلی‌نوی با همکاری چند مرکز تحقیقاتی دریافته‌اند که الکل موجب ایجاد التهاب مزمن می‌شود که فرایند «اسپلایسینگ RNA» را مختل کرده و پروتئینی کلیدی به نام ESRP2 را سرکوب می‌کند، نتیجه این است که سلول‌های کبدی در وضعیتی بینابینی گرفتار می‌شوند (نه بالغ و کارآمد برای انجام وظایف عادی کبد، نه قادر به تکثیر و بازسازی مؤثر).

آنچه در کبد سالم رخ می‌دهد

• سلول‌های کبدی بیشتر بالغ و توانایی انجام وظایف متابولیکی همچون تولید پروتئین، سم‌زدایی، تولید صفرا و تنظیم مواد مغذی را دارند.
• وقتی آسیب دیدگی رخ می‌دهد، این سلول‌ها وارد مرحله‌ای می‌شوند که شبیه سلول‌های جنینی یا «progenior» شده و شروع به تکثیر می‌کنند، سپس دوباره تمایز پیدا می‌کند تا سلول بالغ شوند.
• این فرایند نیازمند اسپلایسینگ منظم RNA و تولید پروتئین‌های مناسب است، اسپلایسینگ به معنی برش و اتصال قطعات صحیح RNA است تا دستور ساخت پروتئین درست به سلول برسد.

چگونه الکل جلوی ترمیم کبد را می‌گیرد؟

۱. ایجاد التهاب مزمن

‌مصرف بیش از حد الکل موجب فعال شدن سلول‌های ایمنی و سلول‌های حمایتی (stromal cells) در بافت کبد می‌شود، این سلول‌ها سیتوکین‌های التهابی مثل TNF-α، IL-1β و فاکتور رشد TGF-β ترشح می‌کنند که محیط کبد را ملتهب نگه می‌دارد.

۲. سرکوب پروتئین ESRP2

‌التهاب سبب کاهش تولید ESRP2 می‌شود؛ این پروتئین نقش مهمی در اسپلایسینگ RNA دارد و نگه‌دارنده وضعیت بالغ و عملکردی سلول‌های کبدی است، وقتی ESRP2 سرکوب شود، سلول‌ها نمی‌توانند به طور کامل وظایف بالغ خود را انجام دهند یا وارد حالت بازسازی مؤثر شوند.

۳. حالت بینابینی (quasi-progenitor)

‌در بافت کبد آسیب‌دیده، بسیاری از سلول‌ها نه به‌طورکامل بالغ هستند نه به‌طور کامل بازسازی می‌شند، این حالت بینابینی موجب می‌شود سلول‌ها نه انجام وظایف متابولیکی کبد را داشته باشند، نه بتوانند به اندازه کافی تقسیم شوند و بافت آسیب‌دیده را ترمیم کنند.

۴. خطا در اسپلایسینگ RNA

‌التهاب موجب خطاهای گسترده در اسپلایسینگ RNA در هزاران ژن می‌شود، برخی قطعات RNA که وظیفه تعیین محل فعالیت پروتئین در سلول را دارند، اشتباه برش می‌خورند یا به نحو اشتباه به هم متصل می‌شوند، در نتیجه پروتئین‌ها به جای درستشان در سلول نمی‌رسند یا عملکرد مطلوب ندارند.

آیا قطع مصرف الکل کافی نیست؟

تحقیقات نشان داده‌اند که حتی پس از ترک کامل الکل، اگر ESRP2 بازیابی نشود و التهاب باقی بماند، سلول‌های کبدی همچنان در وضعیت بینابینی باقی می‌مانند و عملکرد کامل خود را بازیابی نمی‌کنند، در این حالت کبد نمی‌تواند به طور کامل ترمیم پیدا می‌کند.

مسیرهای درمانی جدید و امیدها

• مهار سیگنال‌های التهابی: آزمایش‌ها نشان داده‌اند که با مسدود کردن گیرنده‌های مسیرهای التهابی، می‌توان ESRP2 را بازگرداند و اسپلایسینگ RNA را به حالت نرمال برگرداند.
• مارکرهای زیستی (بیومارکرها): RNAهایی که misspliced هستند می‌توانند به عنوان شاخص وضعیت آسیب کبد و پیشرفت بیماری استفاده شوند.
• تحقیقات آینده روی بازگرداندن کامل عملکرد کبد پس از ترک الکل، از طریق درمان‌های دارویی که التهاب را کاهش دهند و ESRP2 را تحریک کنند.

ترک نوشیدن الکل یک گام حیاتی است، اما به تنهایی کافی نیست اگر التهاب و اختلالات اسپلایسینگ ادامه پیدا کنند، پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند که وجود ESRP2 برای بازگردانی کامل عملکرد کبد ضروری است و درمان‌هایی که التهاب را کاهش داده و اسپلایسینگ را اصلاح کنند، ممکن است بهبودی واقعی ارائه دهند، این یافته‌ها امید بخش‌اند برای کسانی که با بیماری کبد ناشی از الکل روبرو هستند تا درمان‌هایی فراتر از پیوند کبد داشته باشند.