سومالی لند کجاست؟

اسرائیل به تازگی سومالی لند را به عنوان یک کشور مستقل به رسمیت شناخت؛ تصمیمی که علاوه بر بازتعریف جایگاه این منطقه در شاخ آفریقا، می‌تواند رقابت ژئوپلیتیک میان اسرائیل و ایران در دریای سرخ و خلیج عدن را تشدید کند.

ادعاهای کانال ۱۳ اسرائیل؛ از جلسه مرگبار فرماندهان نظامی ایران تا ماجرای یک ترور ناموفق

جمهوری سومالی‌لند، کشوری در منطقه استراتژیک شاخ آفریقا واقع شده که در ساحل جنوبی خلیج عدن در قاره آفریقا است. سومالی‌ لند منطقه‌ای خودگردان در شمال سومالی محسوب می‌شود که سال ۱۹۹۱ اعلام استقلال کرد، اما تا همین هفته هیچ کشور عضو سازمان ملل آن را به‌طور رسمی به‌عنوان کشور مستقل به رسمیت نمی‌شناخت. اعلام به رسمیت شناختن سومالی لند از طرف اسرائیل توجهات را به سوی این منطقه جلب کرده و این تحولات زمینه‌ساز طرح پرسش‌های متعددی پیرامون کشور سومالی لند، ازجمله جمعیت و پایتخت آن شده است که در ادامه به تشریح آن‌ها خواهیم پرداخت.

تاریخچه سومالی لند

سومالی لند تا سال ۱۹۶۰ تحت سلطه بریتانیا بود و در ژوئیه ۱۹۶۰ با سومالی لندی که تحت سلطه ایتالیا قرار داشت یکی شد و کشور سومالی را شکل داد. در اواخر دهه هشتاد میلادی مقاومت‌های فزاینده‌ای در سومالی علیه دولت وقت شکل گرفت تا آنکه در سال ۱۹۹۱ رئیس‌جمهور سومالی سرنگون شد.

پس از سرنگونی رئیس‌جمهور سومالی در ۱۹۹۱، دولت مرکزی فروپاشید و درگیری‌ها و جنگ‌های داخلی در سراسر سومالی شدت گرفت. سومالی‌لند در شمال کشور، به دلیل تفاوت‌های قومی و تاریخی، تصمیم گرفت از دولت مرکزی مستقل شود و در ۱۸ مه ۱۹۹۱ (برابر با ۲۸ اردیبهشت ۱۳۷۰) سومالی لند اعلام استقلال کرد.

اقتصاد و زبان سومالی لند

اقتصاد سومالی لند به دامداری و حواله‌های ارزی متکی بوده و واحد پول ارتش و نیروی پلیس ویژه خود را دارد. منطقه سومالی‌لند دارای ۷۴۰ کیلومتر خط ساحلی در خلیج عدن است.

زبان ساکنان این منطقه، سومالیایی، عربی و انگلیسی بوده و بندر اصلی آن هم بربرا نام دارد.

جمعیت و پایتخت سومالی لند

پایتخت منطقه جدایی‌طلب سومالی هرجیستا نام داد که پس از موگادیشو دومین شهر مهم آن محسوب می‌شود. سومالی لند با مساحت ۱۷۶ هزار کیلومتر مربع دارای ۶ میلیون جمعیت است (برخی منابع می‌گویند ۱۳۷ هزار کیلومتر مربع و ۴.۵ میلیون نفر جمعیت).

مقایسه سومالی و سومالی لند با یکدیگر

سومالی و سومالی لند متفاوت و جدا از یکدیگر هستند؛ البته هر دو در شاخ آفریقا (شمال شرقی قاره) واقع شده و جزو کشورهای اسلامی محسوب می‌شوند. سازمان ملل سومالی را به عنوان یک کشور به رسمیت می‌شناسد و از طرفی خودِ کشور سومالی، سومالی لند را بخشی از خاک خود می‌داند.

دولت و ارتش سومالی نیز به دلیل ضعف، قادر به اعمال حاکمیت بر سومالی لند یا در زبان عربی «ارض الصومال» نیستند. برخلاف کشور سومالی که با جنگ داخلی، ناامنی، فعالیت گسترده گروه افراط گرای اسلامی «الشباب» مرتبط با القاعده و داعش و انفجار و درگیری روبه‌روست، سومالی لند امنیت و ثبات خوبی دارد.

سومالی لند عضو سازمان ملل متحد نیست و با هیچ کشوری در جهان هم رابطه دیپلماتیک کامل برقرار نکرده است. اگرچه این کشور از قدرت لازم برای اعمال حاکمیت بر سراسر سرزمین خود برخودار بوده و خود را اداره می‌کند. همانطور که پیشتر نیز اشاره کردیم، اسرائیل تنها عضو سازمان ملل متحد است که سومالی لند را به رسمیت می‌شناسد.

سومالی لند یک کشور عربی‌-اسلامی محسوب می‌شود که از این نظر هم برای اسرائیل اهمیت دارد که اعلام کند یک کشور عربی‌-اسلامی آن را به رسمیت شناخته است. عبارت «لااله الا الله محمد رسول الله» در پرچم سومالی لند و دو عبارت «بسم الله الرحمن الرحیم» و «الله اکبر» در آرم سومالی لند نیز به چشم می‌خورد. اگرچه اسرائیل و سومالی یکدیگر را به رسمیت نمی‌شناسند.

هدف اسرائیل از به رسمیت شناختن سومالی لند

اقدام اسرائیل در به رسمیت شناختن سومالی لند، به این نکته ظریف اشاره دارد که اسرائیل، وحدت سرزمینی کشور سومالی را زیر سوال برده است. ناگفته نماند که هم‌اکنون از میان ۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل متحد، ۱۶۴ کشور، اسرائیل را به رسمیت می‌شناسند. اسرائیل تلاش می‌کند برای افزایش مشروعیت و موجودیت خود، تعداد این کشورها را افزایش دهد.

چرا نتانیاهو را «بی بی» صدا می‌زنند؟ بیوگرافی نخست‌وزیر جنجالی اسرائیل

این احتمال مطرح است که اسرائیل به دنبال توافقی برای انتقال فلسطینی‌ها از غزه به سومالی لند برای اقامت دائمی باشد. در این طرح سومالی لند به عنوان مقصد و سرزمین جدید فلسطینی‌های اخراجی از غزه تبدیل می‌شود.

از طرفی دیگر، این احتمال مطرح است که اسرائیل می‌تواند با توافق‌هایی با سومالی لند، به بنادر و خاک این کشور در ساحل خلیج عدن دسترسی داشته باشد و اقدام به ایجاد پایگاه نظامی یا استقرار نظامیان و جنگنده‌های خود در این کشور کند. این موضوع از لحاظ استراتژیک بسیار مهم است؛ زیرا هم به اسرائیل دسترسی به خلیج عدن و دریای سرخ می‌دهد و هم می‌تواند حضور اسرائیل در دریای سرخ و اقیانوس هند را تقویت و دسترسی تل آویو را به خلیج فارس نزدیک و آسان کند.

سومالی لند در نزدیکی یمن و میان این دو، خلیج عدن قرار دارد. اسرائیل از طریق توافق با سومالی لند، دسترسی نزدیک‌تر و آسان‌تری به یمن به ویژه حوثی‌های یمن خواهد داشت.

اسرائیل از طریق توافق با سومالی لند حضور خود را در شاخ آفریقا تقویت کرده و خود را به کشورهایی مثل مصر، سودان و سومالی نزدیک می‌کند. همچنین احتمال تقویت فعالیت‌های اسرائیل علیه کشورهای عربی‌-اسلامی منطقه بیشتر می‌شود.

سومالی لند در نزدیکی تنگه مهم باب المندب است؛ باب المندب نقطه اتصال دریای سرخ و اقیانوس هند و یکی از نقاط اتصال شرق‌-‌غرب جهان محسوب می‌شود. حضور نظامی، سیاسی و اطلاعاتی اسرائیل در سومالی لند یعنی نقش‌آفرینی اسرائیل در تنگه مهم باب المندب.

به علاه، این پیام به کشورهای منطقه صادر شده که اسرائیل وارد مرحله تجزیه کشورهای منطقه شده و هم‌اکنون، گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال اقدام اسرائیل در ایجاد کشور جدید دروزی‌ها در جنوب سوریه مطرح است.

اسرائیل، سومالی لند و ایران

توافق و به رسمیت شناختن سومالی لند از سوی اسرائیل می‌تواند تهدیدی برای ایران باشد. با این توافق:

اسرائیل به ایران به لحاظ فاصله فیزیکی، نزدیک‌تر می‌شود. در صورت تاسیس پایگاه نظامی در سومالی لند این دسترسی اسرائیل به خاک و آب‌وهوای ایران بیشتر خواهد شد.

در این صورت، اسرائیل علاوه بر مسیر عبور از آسمان سوریه و عراق برای رسیدن به آسمان ایران، از مسیر جنوب (عبور از دریای سرخ و اقیانوس هند) نیز به ایران نزدیک می‌شود.

رقابت و رویارویی اسرائیل و ایران در منطقه دریای سرخ، اقیانوس هند و شاخ آفریقا شدت می‌یابد. اسرائیل در تلاش است تا با استفاده از تقویت حضور خود در سومالی لند، با حضور و فعالیت ایران در مناطق مقابله کند.

قبل از این خبرهایی درباره حملات ناشناس علیه کشتی‌های ایرانی در دریای سرخ منتشر شده بود که اسرائیل متهم اول است. جنگنده‌های اسرائیلی بارها برای حمله به یمن از مسیر دریای سرخ استفاده کردند. کشتی‌های نظامی اسرائیل هم از این مسیر برای حمله به یمن بهره برده‌اند.

اسرائیل تلاش می‌کند با حضور در سومالی لند و از طریق این منطقه، با گروه‌های هم‌پیمان ایران از جمله حوثی‌ها در یمن مقابله شدیدتری داشته باشد.

کریدور زنگزور کجاست؟ کانون رقابت‌ ژئوپلیتیکی میان ایران، آذربایجان و ارمنستان