موسیقی کرال؛ منتظر ظهور نسل تازه‌ای از موسیقیدانان باشید

اطلاعات نوشت: شب گذشته تالار رودکی میزبان اجرای ویژه‌ای بود که توجه علاقه‌مندان موسیقی کلاسیک و کرال را به خود جلب کرد. گروه کر «اردیبهشت» به رهبری حمید عسکری، آهنگساز و رهبر کر، کانتات «هفت شهر عشق در دیوان شمس» را روی صحنه برد؛ اجرایی که بر پایه غزلیات مولانا جلال‌الدین محمد بلخی و با ارجاع به مراحل هفتگانه سیر و سلوک در «منطق‌الطیر» عطار شکل گرفته بود و فضایی معنوی و تأمل‌برانگیز برای مخاطبان رقم زد.

در این کنسرت، مریم گلزاریان نوازنده فلوت و نادر مولایی به‌عنوان تکخوان تنور، گروه کر اردیبهشت را همراهی کردند. آهنگسازی و رهبری اثر نیز بر عهده حمید عسکری بود؛ هنرمندی که علاوه بر فعالیت‌های اجرایی، سال‌هاست به پژوهش و آموزش موسیقی کرال در ایران می‌پردازد.

عسکری در گفت‌وگو با خبرنگار «اطلاعات»، ضمن توضیح درباره این اثر، به وضعیت موسیقی کرال در ایران نیز پرداخت و با نگاهی انتقادی گفت: وضعیت گروه‌های کر در ایران نسبت به دیگر شاخه‌های موسیقی مطلوب نیست. موسیقی کرال جایگاه چندانی در ساختار رسمی موسیقی کشور ندارد و پس از دوران کرونا و رکود فرهنگی، شرایط بهتر نشده‌است. در حال حاضر فقط تعداد محدودی گروه کر، ساختار رسمی دارند و بخش عمده فعالیت‌ها به‌صورت شخصی و پراکنده انجام می‌شود.

به گفته او، موسیقی کرال ایران با وجود پیشینه تاریخی و ظرفیت‌های هنری و آموزشی، به‌دلیل مشکلات ساختاری، فرهنگی و حمایتی نتوانسته جایگاه شایسته خود را تثبیت کند.

عسکری با اشاره به تجربه دهه‌های گذشته افزود: در دهه هفتاد، گروه‌های کر رشد و رونق قابل توجهی داشتند، اما در دهه‌های هشتاد و نود این جریان دچار رکود شد و حتی بخش موسیقی کرال از رقابت‌های جشنواره موسیقی حذف شد. این اتفاق‌ها نشان‌دهنده کم‌توجهی به موسیقی جمعی است.

در کنار این نگاه انتقادی، اجرای «هفت شهر عشق» تلاشی برای بازنمایی ظرفیت‌های هنری موسیقی کرال به‌شمار می‌آید. عسکری دراین باره توضیح داد: این کانتات براساس غزلیات مولانا و با نگاهی مفهومی به مراحل سیر و سلوک عارفانه ساخته شده‌است. ترکیب کر آکاپلا و فلوت، فضای صوتی‌ای می‌آفریند که شنونده را به سفری درونی و معنوی دعوت می‌کند .

او گفت: حضور فلوت در کنار کر و  استفاده از صدای تنور به‌عنوان تکخوان، به غنای رنگ‌آمیزی صوتی اثر کمک کرده و امکان تعامل میان صداها و بیان عاطفی شعر را افزایش داده‌است. در چنین آثاری، موسیقی فقط همراه شعر نیست، بلکه تلاشی برای تفسیر و تعمیق معنای آن است.

حمید عسکری علاوه بر فعالیت‌های اجرایی، به‌عنوان پژوهشگر نیز شناخته می‌شود. او به‌تازگی کتاب «موسیقی کرال ایران» را منتشر کرده‌است؛ اثری پژوهشی که به بررسی تاریخچه موسیقی کرال در ایران، معرفی آثار و جریان‌سازان این حوزه، تحلیل چالش‌ها و ارائه راهکارهایی برای گسترش موسیقی کرال می‌پردازد. این کتاب می‌تواند برای رهبران و خوانندگان گروه‌های کر، آهنگسازان، مراکز آموزشی و علاقه‌مندان موسیقی معاصر ایران مفید باشد.

وی درباره انگیزه نگارش این کتاب توضیح داد: کمبود منابع مکتوب درباره موسیقی کرال ایران، یکی از دلایل اصلی آغاز این پژوهش بود. برای دستیابی به تصویری دقیق‌تر، از روش میدانی استفاده کردم؛ پرسشنامه‌ای با ۲۷گزاره طراحی شد که ۱۷۰نفر از فعالان جامعه موسیقی به آن پاسخ دادند. همچنین با ۲۲آهنگساز، رهبر کر و پژوهشگر موسیقی گفت‌وگو انجام شد که برای نگارش تحلیل‌های کتاب نقش مهمی داشت .

به گفته عسکری، انتشار متن کامل این مصاحبه‌ها تلاشی برای ثبت دیدگاه‌های نسل‌های مختلف فعالان موسیقی کرال و ایجاد یک مرجع مستند برای پژوهش‌های آینده است. او تأکید می‌کند که موسیقی کرال علاوه بر بعد هنری، نقش آموزشی و اجتماعی مهمی دارد و می‌تواند در پرورش مهارت‌های گروهی و ارتقای فرهنگ شنیداری جامعه مؤثر باشد.

این رهبر کر معتقد است: گسترش موسیقی کرال نیازمند نگاه حمایتی نهادهای فرهنگی، بازگشت این شاخه به جشنواره‌های رسمی و توجه جدی‌تر مراکز آموزشی به آواز جمعی است. اگر موسیقی کرال به‌عنوان یک ظرفیت فرهنگی دیده شود، می‌تواند در تربیت نسل جدید موسیقیدانان و ایجاد تجربه‌های جمعی مؤثر نقش مهمی ایفا کند. علاقه و انگیزه میان فعالان این حوزه وجود دارد، اما بدون حمایت و برنامه‌ریزی، این انرژی به نتیجه مطلوب نمی‌رسد.

در مجموع، اجرای «هفت شهر عشق» توسط گروه کر اردیبهشت، فقط یک کنسرت نبود؛ بلکه فرصتی برای یادآوری ظرفیت‌های مغفول‌مانده موسیقی کرال در ایران و طرح دوباره ضرورت توجه به این شاخه موسیقایی بود. از نگاه حمید عسکری، مسیر احیای جایگاه موسیقی کرال از دل پژوهش، آموزش و اجرای مستمر می‌گذرد؛ مسیری که نیازمند همراهی نهادهای فرهنگی و مخاطبان موسیقی است.