کار و تحصیل همزمان؛ سکوی پرتاب یا سقوط دانشجویان؟

به گزارش خبرگزاری ایمنا، ترکیب کار و تحصیل در دوران دانشجویی تنها محدود به مدیریت زمان یا انتخاب شغل مناسب نیست، بلکه ابعاد گسترده‌تری را شامل می‌شود که کمتر به آن پرداخته می‌شود. یکی از این ابعاد، تأثیر اجتماعی و فرهنگی این تجربه است، دانشجویی که علاوه بر دانشگاه در محیط کار نیز حضور دارد، در معرض شبکه‌ای گسترده‌تر از ارتباطات قرار می‌گیرد، این ارتباطات نه‌تنها مهارت‌های ارتباطی فرد را تقویت می‌کنند، بلکه دیدگاه او را نسبت به جامعه، نیازهای بازار و تفاوت‌های نسلی یا فرهنگی گسترش می‌دهند. به عبارت دیگر، کار در کنار تحصیل می‌تواند نوعی آموزش غیررسمی در حوزه روابط انسانی و اجتماعی باشد.

بعد دیگر این موضوع، تأثیر اقتصادی و استقلال مالی است، در بسیاری از موارد، کار دانشجویی به صرف برای تجربه‌اندوزی نیست بلکه ضرورتی مالی دار، کسب درآمد حتی در حد محدود حس استقلال و توانمندی را در دانشجو تقویت می‌کند و او را کمتر وابسته به خانواده یا حمایت‌های مالی بیرونی می‌سازد، این استقلال مالی در شکل‌گیری هویت فردی و افزایش اعتمادبه‌نفس نقش اساسی دارد و می‌تواند دانشجو را برای ورود به زندگی حرفه‌ای و بزرگسالی آماده‌تر کند.

از سوی دیگر، نباید بُعد آموزشی و مهارتی این همزمانی را نادیده گرفت. بسیاری از مهارت‌هایی که در دانشگاه به صورت نظری آموزش داده می‌شوند، بدون تجربه عملی چندان پایدار نمی‌مانند. کار کردن در حین تحصیل، به دانشجو فرصت می‌دهد آموخته‌های خود را به‌طور واقعی به کار گیرد یا حتی مهارت‌هایی خارج از چهارچوب رشته تحصیلی خود یاد بگیرد. این امر انعطاف‌پذیری شغلی و توانایی تطبیق با شرایط متغیر بازار کار را افزایش می‌دهد.

در کنار این فرصت‌ها، بُعد روان‌شناختی و سلامت روان نیز اهمیت زیادی دارد. فشارهای ناشی از مسئولیت‌های دوگانه می‌تواند به اضطراب، فرسودگی یا احساس ناتوانی منجر شود. اگر دانشجو به درستی از حمایت‌های اجتماعی، خانواده، دوستان یا حتی مشاوره تخصصی بهره‌مند نشود، ممکن است این فشارها به مشکلات عمیق‌تری در زندگی آینده تبدیل شوند. در عین حال، غلبه بر این فشارها و یافتن راه‌حل‌های شخصی برای مدیریت استرس می‌تواند موجب شکل‌گیری شخصیت مقاوم‌تر و انعطاف‌پذیرتر شود، همزمانی کار و تحصیل تجربه‌ای است که تنها به امروز دانشجو مربوط نمی‌شود، بلکه پیامدهای بلندمدتی دارد، این تجربه می‌تواند نوع نگاه فرد به تعادل میان کار و زندگی را برای همیشه شکل دهد، بسیاری از افرادی که در این دوران یاد می‌گیرند چند مسئولیت را همزمان مدیریت کنند، در آینده نیز توانایی بالاتری در ایجاد توازن میان شغل، خانواده و زندگی شخصی خواهند داشت.

ریحانه سپهری دانشجوی شاغل به کار در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: همزمانی کار و تحصیل یکی از چالش‌های مهم دوران دانشجویی است، بسیاری از دانشجویان به دلایل مالی یا برای کسب تجربه کاری وارد بازار کار می‌شوند، اما مدیریت این دو حوزه به‌طور همزمان نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و انعطاف‌پذیری است.

وی با اشاره به تجربه شخصی خود افزود: فضای کاری من به‌گونه‌ای بود که تمام‌وقت محسوب نمی‌شد و انعطاف زیادی در زمان‌بندی داشت، به همین دلیل می‌توانستم بخشی از کارها را به‌صورت دورکاری و اینترنتی انجام دهم، این ویژگی کمک کرد تا بتوانم هم در کار موفق باشم و هم به تحصیل آسیب جدی وارد نشود.

این دانشجو ادامه داد: مهم‌ترین نکته در این مسیر، انتخاب شغلی است که انعطاف‌پذیر باشد، اگر کارفرما یا مدیر بتواند شرایط کاری را با وضعیت تحصیلی دانشجو هماهنگ کند، فشارها کاهش پیدا می‌کند، در غیر این صورت دانشجو باید به سمت مشاغلی برود که مدیریت زمان در آن‌ها بیشتر در اختیار خودش باشد.

سپهری تأکید کرد: توازن بین کار و تحصیل تنها با مدیریت زمان امکان‌پذیر است. در ایام امتحانات یا هنگام تحویل پروژه‌های دانشگاهی، فشار تحصیلی افزایش پیدا می‌کند و دانشجو باید بتواند ساعات کاری خود را کاهش دهد، از سوی دیگر، ممکن است در محیط کار نیز شرایطی پیش بیاید که حجم وظایف بیشتر شود. توانایی مدیریت این نوسانات، مهارتی است که در طول زمان به دست می‌آید.

وی عنوان کرد: در ابتدای مسیر، ساعت خواب و نظم زندگی من به‌هم ریخت. گاهی در ۴۸ ساعت فقط چهار ساعت می‌خوابیدم، این وضعیت به‌طور مستقیم بر روحیه و سلامت جسمی اثر می‌گذاشت، اما با گذشت زمان توانستم به یک روتین پایدار برسم و از آسیب‌های جدی جلوگیری کنم.

این دانشجوی روانشناسی توصیه کرد: دانشجویان باید از همان ابتدا انتظارات کاری را با کارفرما شفاف کنند؛ به عنوان نمونه اگر می‌توانند در هفته تنها ۱۰ ساعت کار کنند، باید این موضوع را از ابتدا مشخص کنند، توافق اولیه مانع از بروز مشکلات بعدی می‌شود. بدون این شفافیت، تغییر شرایط در میانه مسیر بسیار دشوار خواهد بود.

سپهری با اشاره به تجربه کاری خود در حوزه خبرنگاری گفت: کار خبرنگاری بذات پر استرس و پرفشار است، همزمانی این شغل با تحصیل، به‌ویژه در مقطع کارشناسی ارشد که در شهری دیگر ادامه می‌دادم، فشار مضاعفی ایجاد می‌کرد، رفت‌وآمد بین‌شهری، مدیریت کلاس‌ها و انجام وظایف کاری، در ابتدا بسیار دشوار بود.

وی تصریح کرد: در خوابگاه، اغلب آخرین نفری بودم که می‌خوابیدم و اولین نفری که صبح زود بیدار می‌شدم. این بی‌نظمی خواب، فشار روحی زیادی به من وارد می‌کرد. اما با گذشت زمان و کسب تجربه، توانستم شرایط را بهتر مدیریت کنم. هرچند همزمانی کار و تحصیل سختی‌های زیادی دارد، اما در نهایت به رشد فردی منجر می‌شود. فرد یاد می‌گیرد چند کار را همزمان مدیریت کند، زمان خود را تقسیم‌بندی کند و در برابر فشارها مقاوم‌تر شود، این مهارت‌ها بعدها در زندگی شغلی و شخصی بسیار ارزشمند خواهند بود.

این دانشجوی روانشناسی ادامه داد: اگر در دوران دانشجویی تنها بر تحصیل تمرکز کنید، ممکن است در آینده برای ورود به بازار کار دچار مشکل شوید، اما اگر تجربه کاری همزمان با تحصیل داشته باشید، این تجربه به شما کمک می‌کند در آینده شغلی خود سریع‌تر پیشرفت کنید، اگر شغل دانشجو در راستای رشته تحصیلی او باشد، این همزمانی بسیار مفیدتر خواهد بود. در این حالت، کار به‌عنوان مکمل تحصیل عمل می‌کند و دانشجو می‌تواند آموخته‌های دانشگاهی را در محیط واقعی به کار گیرد؛ در تجربه شخصی من فاصله‌ای میان رشته تحصیلی و شغل وجود داشت، اما اگر این هم‌راستایی وجود داشته باشد، مزایای بیشتری به همراه خواهد داشت.

سپهری خاطرنشان کرد: فشار اصلی در این مسیر بیشتر روحی است تا جسمی. بی‌خوابی، استرس و فشار کاری می‌تواند روحیه دانشجو را تحت تأثیر قرار دهد، اما در نهایت این سختی‌ها به فرد کمک می‌کند تا شخصیت قوی‌تر و مقاوم‌تری پیدا کند. تجربه همزمانی کار و تحصیل، هرچند دشوار، اما ارزشمند است. همزمانی کار و تحصیل دانشجویی یک تجربه دووجهی است؛ از یک سو فشارها و سختی‌های زیادی دارد و از سوی دیگر، فرصت‌های رشد فردی و حرفه‌ای را فراهم می‌کند. توصیه من به دانشجویان این است که با برنامه‌ریزی دقیق، شفاف‌سازی انتظارات کاری و انتخاب مشاغل انعطاف‌پذیر، این مسیر را مدیریت کنند، این تجربه می‌تواند سکوی پرتابی برای موفقیت‌های آینده باشد.

امید امیری دانشجوی شاغل به کار کارشناسی ارش در گفت‌وگو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: همزمانی کار و تحصیل یک فرصت بزرگ برای دانشجویان است، در این مسیر، فرد علاوه بر یادگیری آکادمیک، تجربه عملی و آشنایی با فرهنگ کار و ارتباطات سازمانی را نیز به دست می‌آورد. این تجربه‌ها دانش نانوشته‌ای هستند که به‌سادگی در کلاس درس به دست نمی‌آیند و می‌توانند درهای نامرئی بسیاری را به روی دانشجو باز کنند.

وی افزود: از منظر مالی نیز کار دانشجویی اهمیت دارد. به‌ویژه در شهرهای بزرگ و مراکز استان که هزینه‌های زندگی بالاست، دانشجو نیاز دارد علاوه بر کمک خانواده، درآمدی مستقل داشته باشد. این استقلال مالی به افزایش اعتماد به نفس و عزت‌نفس او کمک می‌کند.

این دانشجوی‌شاغل با اشاره به تهدیدهای احتمالی کار همزمان با تحصیل خاطرنشان کرد: بدون شک این روند می‌تواند بر نمرات و تمرکز دانشجو اثر بگذارد. بسته به نوع و ساعات کاری، ممکن است دانشجو یکی دو ترم با تأخیر درسی مواجه شود یا تمرکز کمتری بر مطالعه داشته باشد. این مسئله اجتناب‌ناپذیر است و باید مدیریت شود.

امیری ادامه داد: دانشگاه‌ها می‌توانند با ایجاد مراکز ارتباط با صنعت و بازار کار، این روند را تسهیل کنند. اگر دانشجو در حوزه مرتبط با رشته تحصیلی خود مشغول شود، هم به رشد علمی و حرفه‌ای او کمک می‌کند و هم رزومه‌اش غنی‌تر خواهد شد. اما متأسفانه بسیاری از دانشجویان به دلیل نداشتن سابقه کاری یا محدودیت‌های سنی، ناچار به انجام کارهای غیرمرتبط می‌شوند.

وی درباره تجربه شخصی خودتصریح کرد: من از دوران دانشجویی به مدیریت محتوا و نویسندگی علاقه‌مند بودم. ابتدا در نشریات دانشگاهی فعالیت کردم و متوجه شدم استعدادم فراتر از یک نشریه دانشجویی است، در نمایشگاه مطبوعات به دنبال فرصت آموزشی رفتم و در یک کارگاه ورزش‌نویسی شرکت کردم. پس از هشت هفته آموزش و آزمون، وارد تحریریه یک روزنامه ورزشی شدم و کار میدانی و نویسندگی را آغاز کردم.

این دانشجوی‌شاغل تاکید کرد: این تجربه نقطه عطفی در زندگی من بود. روزنامه‌نگاری نیازمند مطالعه مداوم است و همین باعث شد بینش من نسبت به دنیا تغییر کند، اگر ترم‌های ابتدایی کارشناسی را با ترم‌های پایانی مقایسه کنم، احساس می‌کنم دو شخصیت کامل متفاوت بودم. این کار مرا به فردی پخته‌تر و آگاه‌تر تبدیل کرد.

امیری خاطرنشان کرد: کار دانشجویی هرچند با سختی‌ها و فشارهایی همراه است، اما در نهایت به رشد فردی و حرفه‌ای منجر می‌شود. توصیه من به دانشجویان این است که اگر امکانش را دارند، تجربه کاری مرتبط با رشته خود را در دوران تحصیل آغاز کنند، این تجربه نه‌تنها به آینده شغلی آن‌ها کمک می‌کند، بلکه شخصیت و مهارت‌هایشان را نیز به‌طور چشمگیری ارتقا می‌دهد.

به گزارش ایمنا، همزمانی کار و تحصیل در دوران دانشجویی تجربه‌ای است که اگرچه با دشواری‌ها و فشارهای فراوان همراه است، اما در نهایت می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در رشد فردی و حرفه‌ای ایفا کن، این مسیر دانشجو را با چالش‌هایی همچون مدیریت زمان، بی‌نظمی خواب، فشار روحی و مسئولیت‌های چندگانه روبه‌رو می‌سازد، اما در کنار این سختی‌ها، فرصت‌های ارزشمندی نیز فراهم می‌آورد.

از مهم‌ترین دستاوردهای این تجربه می‌توان به افزایش استقلال مالی، تقویت مهارت‌های ارتباطی، یادگیری مدیریت استرس و ارتقای توانایی چندوظیفگی اشاره کرد. دانشجویی که در این دوران وارد بازار کار می‌شود، نه‌تنها در آینده راحت‌تر با فضای شغلی سازگار خواهد شد، بلکه نسبت به همسالانی که به‌صرف بر تحصیل تمرکز کرده‌اند، آمادگی بیشتری برای ورود به دنیای حرفه‌ای خواهد داشت، علاوه بر این کار دانشجویی می‌تواند اعتمادبه‌نفس فرد را تقویت کرده و او را برای رویارویی با چالش‌های بزرگ‌تر زندگی آماده‌تر کند.

البته این مسیر بدون برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند نتایج معکوس به همراه داشته باشد، فشار بیش از حد، فرسودگی روانی و افت تحصیلی از جمله خطراتی هستند که در صورت نبود شفافیت در روابط کاری یا فقدان تعادل میان کار و درس رخ می‌دهند. بنابراین موفقیت در این تجربه نیازمند انتخاب مشاغل انعطاف‌پذیر، گفت‌وگوی شفاف با کارفرما و ایجاد یک برنامه منظم برای مدیریت زمان است، در نهایت می‌توان گفت که کار و تحصیل همزمان، یک فرصت آموزشی دووجهی محسوب می‌شود؛ فرصتی که هم می‌تواند زمینه‌ساز رشد و موفقیت‌های آینده باشد و هم در صورت بی‌توجهی به مدیریت صحیح، آسیب‌هایی به همراه داشته باشد. دانشجویی که بتواند از این تجربه به درستی استفاده کند، نه‌تنها مسیر تحصیلی خود را با موفقیت طی خواهد کرد، بلکه بنیان محکمی برای زندگی حرفه‌ای و شخصی آینده‌اش خواهد ساخت.