آمریکا و اروپا به دنبال احیای اعتبار تحریم‌ها | نفتکش‌های ایرانی بدون بیمه نمی‌مانند
پس از افشای نقش شرکت‌های بیمه فرعی در دور زدن تحریم‌های نفتی ایران و روسیه، آمریکا و اروپا با چالشی تازه روبه‌رو شده‌اند: تحریم‌هایی که زمانی سلاح فشار بودند، اکنون نیازمند بازسازی اعتماد و مشروعیت‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد شبکه‌های شرقی در تجارت انرژی، معادله قدرت اقتصادی جهان را دگرگون کرده‌اند.
همشهری آنلاین – گروه سیاسی: به دنبال انتشارهای رسانه‌ای متعدد درباره موفقیت‌های ایران و البته روسیه و چین در شکل‌گیری شبکه انتقال نفت و درآمدهای ارزی بدون مداخله آمریکا و کاهش اثر تحریم‌های ایالات متحده، خبرگزاری رویترز در گزارش جدیدی به اقدامات ایران در این خصوص اشاره داشت. گزارشی که مدعی است شرکت بیمه کوچکی در نیوزیلند به نام کارگزاران بیمه تایسرز (Tysers Insurance Brokers)، که در ظاهر خدمات محدودی برای بیمه دریایی ارائه می‌دهد، در ماه‌های اخیر به یکی از گره‌های کلیدی در سازوکار انتقال نفت ایران و روسیه تبدیل شده است.
بنا بر تحقیقات منتشرشده، این شرکت با استفاده از واسطه‌هایی در هنگ‌کنگ و دبی، پوشش بیمه‌ای برای ده‌ها نفتکش مرتبط با صادرات نفت تحریمی فراهم کرده است؛ نفتکش‌هایی که در ظاهر تحت مالکیت شرکت‌های خصوصی شرق آسیا هستند، اما در عمل به شبکه‌ای وابسته‌اند که مسیرهای صادراتی ایران و روسیه را در خلیج فارس و دریای سیاه به‌هم متصل کرده است.
تحقیقات رویترز که ادعا می‌شود با استناد به داده‌های حمل‌ونقل دریایی، مدارک بیمه و مکاتبات محرمانه میان شرکت‌ها تهیه شده، نشان می‌دهد بیمه‌گر نیوزیلندی، بدون اطلاع مستقیم شرکت‌های بیمه‌گر مادر در لندن و زوریخ، بخشی از یک زنجیره پیچیده را شکل داده که به ناوگان موسوم به «ناوگان سایه» کمک کرده است تا تحریم‌ها را دور بزند. بر اساس این گزارش، دست‌کم ۱۷ نفتکش که در ۲ سال اخیر نفت خام ایران و روسیه را به مقصد چین و هند حمل کرده‌اند، بیمه‌نامه‌هایی داشته‌اند که توسط همین شرکت و با پشتیبانی بیمه‌گرانی از اروپا صادر شده است.
مقام‌های اتحادیه اروپا در این گزارش اعلام کرده‌اند که بررسی‌های رسمی برای شناسایی نقض احتمالی تحریم‌ها در جریان است. یکی از دیپلمات‌های اروپایی گفته است: «این ماجرا نشان می‌دهد که حتی ساختارهای حقوقی به ظاهر بی‌طرف، در عمل می‌توانند به ابزار تضعیف نظام تحریم‌ها تبدیل شوند.» در عین حال، دولت نیوزیلند نیز در بیانیه‌ای اعلام کرده که هیچ شواهدی مبنی بر نقض قوانین داخلی توسط این شرکت در دست ندارد، زیرا مبادلات بیمه‌ای مربوطه خارج از قلمرو حقوقی این کشور انجام شده است.
شبکه منافع مشترک شرق
اندیشکده شورای آتلانتیک در تحلیلی که همزمان با انتشار گزارش رویترز منتشر کرد، این پرونده را «نماد مرحله جدیدی از سازوکارهای تحریم‌گریزی» دانست. به نوشته این اندیشکده، تحریم‌های گسترده علیه ایران از سال ۲۰۱۰ و علیه روسیه از ۲۰۲۲ باعث شکل‌گیری شبکه‌ای از شرکت‌های صوری در حوزه بیمه و حمل‌ونقل شده که با محوریت بازارهای دبی، سنگاپور و هنگ‌کنگ فعالیت می‌کنند. این شبکه‌ها با استفاده از پرچم کشورهای کوچک و بیمه‌گران فرعی، امکان رهگیری نفتکش‌ها را برای نهادهای غربی دشوار کرده‌اند.
این تحلیل (ECFR) تاکید دارد که سیاست‌های دوگانه غرب در برخورد با تجارت انرژی، ناخواسته به ایجاد چنین شبکه‌هایی کمک کرده است. به باور تحلیلگران این اندیشکده، از زمانی که اروپا خرید نفت روسیه را متوقف کرد، چین و هند به عنوان خریداران اصلی ظاهر شدند، اما بخش بزرگی از حمل‌ونقل این نفت توسط شرکت‌هایی صورت می‌گیرد که همزمان نفت ایران را نیز جابه‌جا می‌کنند. این همپوشانی، در واقع باعث شکل‌گیری نوعی «اتحاد انرژی غیررسمی» میان کشورهای تحریم‌شده شده است.
در گزارش جداگانه‌ای از آژانس اطلاعات انرژی (Energy Intelligence) آمده است که نفتکش‌هایی با منشا مشابه، در ماه‌های اخیر نفت خام ایران را از پایانه‌های بندر جاسک و خارک به سمت بنادر چینی منتقل کرده‌اند، در حالی که بیمه آن‌ها از طریق واسطه‌های مستقر در جنوب شرق آسیا تمدید شده است. کارشناسان این نشریه تخمین زده‌اند که در ۳ ماهه سوم سال جاری، حدود ۱.۴ میلیون بشکه در روز از نفت ایران به چین منتقل شده است که بالاترین رقم از سال ۲۰۱۸ تاکنون به شمار می‌رود.
واکنش‌ها و پیامدهای ژئوپولیتیکی
گزارش رویترز بلافاصله در رسانه‌های غربی بازتاب گسترده‌ای یافت و برخی ناظران آن را نشانه ضعف سازوکار تحریم‌ها دانستند. فایننشال تایمز گزارش داد اتحادیه اروپا در حال بررسی اصلاح دستورالعمل‌های تحریم دریایی است تا بیمه‌گران فرعی در کشورهای ثالث را نیز مشمول نظارت مستقیم قرار دهد. یک مقام سابق وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز به این روزنامه گفت: «تحریم‌ها زمانی موثرند که همه مسیرهای پشتیبان را مسدود کنیم، اما این شبکه‌ها نشان داده‌اند که تحریم‌ها می‌توانند سال‌ها پس از صدور همچنان دور زده شوند.»
در عین حال، روزنامه چاینا دیلی در واکنش به گزارش رویترز، تاکید کرده که چین «هیچ نقض مستقیمی از تحریم‌های شورای امنیت» انجام نداده و خرید نفت از ایران و روسیه را در چارچوب قوانین بین‌المللی و قراردادهای دوجانبه می‌داند. تحلیل این روزنامه دولتی نشان می‌دهد که پکن از چنین گزارش‌هایی برای تاکید بر «ریاکاری غرب» استفاده می‌کند؛ زیرا کشورهای اروپایی همچنان در قالب‌های غیرمستقیم، انرژی روسیه را از طریق ترکیه و قزاقستان دریافت می‌کنند.
در سطح راهبردی‌تر، کارشناسان شورای آتلانتیک هشدار داده‌اند که گسترش شبکه‌های بیمه و حمل‌ونقل شرقی می‌تواند تحریم‌ها را از ابزار فشار سیاسی به «سلاحی کم‌اثر» تبدیل کند. این شورا در گزارشی با عنوان مارپیچ تحریم‌ها (The Sanctions Spiral) می‌نویسد: «وقتی کشورهای متعددی از یک نظام مالی مستقل برای بیمه و نقل‌وانتقال استفاده کنند، توان غرب برای اِعمال فشار کاهش می‌یابد و عملا نظم مالی جدیدی شکل می‌گیرد.»
به نوشته پولیتیکو اروپا، آمریکا و اتحادیه اروپا در حال بررسی راهکارهایی برای بازگرداندن «اعتماد به تحریم‌ها» هستند، اما تجربه تحریم روسیه نشان داده که حتی اقتصادهای بزرگ نیز می‌توانند مسیرهای جایگزین پیدا کنند. در گزارش این رسانه آمده است: «جهان دیگر در دوران یک‌قطبی نیست. بیمه‌گر کوچک نیوزیلندی تنها بخشی از زنجیره‌ای است که نشان می‌دهد کنترل اقتصادی جهانی در حال انتقال است.»
گردآوری: کلبه سرگرمی
شما چه نظری دارید؟ دیدگاه خود را در سایت کلبه سرگرمی بنویسید.
