احکام حیض، نفاس و استحاضه: هر آنچه بانوان باید بدانند

آگاهی از احکام شرعی مربوط به خون‌های زنان نه تنها یک تکلیف دینی است، بلکه نقش کلیدی در صحت عبادات روزمره دارد. این متن به بررسی جامع احکام حیض، نفاس و استحاضه، از سن شروع و مدت آن تا اعمال حرام در این دوران می‌پردازد.

خون حیض: آغاز، مدت و احکام مرتبط

خون حیض در زنان از سن نه سالگی قمری آغاز می‌شود و هر خونی که پیش از این سن دیده شود، حیض محسوب نشده و استحاضه (خون بیماری) است. اگر دختری تا پانزده سالگی قمری هیچ خون حیض یا منی مشاهده نکند، با رسیدن به این سن، بالغ شمرده می‌شود.

کمترین مدت حیض، یک شبانه‌روز کامل و طوالنی‌ترین مدت آن پانزده شبانه‌روز است. البته معمولاً مدت حیض بین شش تا هفت روز است. حداقل مدت پاکی بین دو حیض، پانزده روز است و برای حداکثر آن محدودیتی مشخص نشده است.

اگر در میان دوران حیض، خون قطع شود و دوباره شروع گردد، کل دوره از اولین روز دیدن خون تا آخرین روزی که خون به‌طور کامل قطع می‌شود، جزو ایام حیض محسوب می‌شود، به شرطی که از پانزده روز تجاوز نکند. اگر این مدت بیش از پانزده روز شود، خون استحاضه محسوب می‌گردد.

خون نفاس: تعریف و مدت آن

خون نفاس، خونی است که پس از زایمان از زن خارج می‌شود. کمترین مدت برای آن، یک لحظه در نظر گرفته شده و برخی زنان ممکن است اصلاً خون نفاس نبینند، اما در هر صورت پس از زایمان، غسل بر آنان واجب است. طوالنی‌ترین مدت نفاس، شصت روز است که معمولاً تا چهل روز ادامه دارد. مدت نفاس از زمانی که نوزاد کاملاً از مادر جدا می‌شود، محاسبه می‌گردد.

اگر پس از زایمان، پانزده روز پاکی کامل حاصل شود و سپس خون دیده شود، این خون، حیض است نه نفاس. اگر زنی قبل از چهل روز پاک شود، باید غسل کند و نماز خود را آغاز نماید.

خون استحاضه و تمایز آن از حیض

هر خونی که شرایط حیض (مانند مدت حداقل و حداکثر) را نداشته باشد، استحاضه نامیده می‌شود که حکم خون بیماری را دارد و احکام خاص خود را در طهارت و عبادت دارد.

اعمال حرام در دوران حیض و نفاس

در دوران حیض و نفاس، انجام برخی اعمال بر زن حرام است که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

۱. خواندن نماز (چه واجب و چه مستحب) و همچنین سجده‌ی تلاوت و شکر. قضای نمازهای این دوران نیز واجب نیست.

۲. انجام طواف (چه طواف واجب حج و عمره و چه مستحب).

۳. خواندن قرآن به صورت لفظی و تلفظی؛ البته خواندن قرآن در ذهن یا نگاه کردن به صفحات آن جایز است. همچنین زنی که معلم است می‌تواند قرآن را به صورت کلمه‌کلمه برای آموزش تکرار کند.

۴. ماندن در مسجد و حتی عبور از آن در صورت ترس آلوده کردن مسجد.

۵. روزه گرفتن که حرام است، اما قضای روزه‌های از دست رفته در این دوران واجب است.

۶. جماع و آمیزش که گناه کبیره است و حتی اگر زن و شوهر آن را حلال بشمارند، موجب کفر می‌شود.

۷. لذت بردن مرد از بدن زن بدون حائل در ما بین ناف تا زانو؛ در صورت وجود پوشش، اشکالی ندارد.

۸. طلاق دادن به صورت طلاق بدعی در این دوران.

۹. لمس کردن یا حمل قرآن کریم.

نکات پایانی و ضروری

یادگیری احکام حیض، نفاس و استحاضه بر هر زن مسلمانی واجب است و شوهر اگر آگاه باشد باید به همسرش آموزش دهد و اگر نه، باید اجازه دهد او نزد عالمان تعلیم ببیند. پس از پایان حیض یا نفاس، با پاک شدن کامل از خون (قطع خون و ترشحات زرد و کدر) و پیش از غسل، فقط روزه و طلاق جایز است و برای انجام سایر اعمال عبادی مانند نماز، انجام غسل (یا در صورت نبود آب، تیمم) ضروری است.