ایمن سازی معدن طبس به روایت اطلاعات؛ به یاد ۵۳ مشعلی که خاموش شد

فاطمه یارمحمدی – روزنامه اطلاعات| نام شهرستان طبس دراستان خراسان جنوبی  به جز زلزله سهمگین آن  و طوفان شن، ما را به یاد حادثه تلخ  انفجارمعدن معدنجو ومرگ تلخ ۵۳کارگر آن دریک سال و نیم قبل  می اندازد ، اما دستگاه قضا با همراهی سایر دستگاه‌های اجرایی کشور، توانستند جلو حوادث  تلخ   احتمالی در آینده  را بگیرند تا این معدن محلی بهتر برای اشتغال ۱۷۰۰نفر کارگر دیگر شود.

معدن معدنجو و مسئولان و کارگرانش روزپنجشنبه گذشته  میزبان خبرنگارانی بودند که به دعوت رئیس دادگستری استان خراسان جنوبی به آنجا رفتند تا شاهد تغییر شرایط برای معدنچیانی باشند که از نقاط مختلف کشور راهی این منطقه شده‌اند تا نان حلالی را از عمق ۱۷۰۰ متری زمین برای خانواده شان بیرون بکشند.

کار دراین معدن پس از حادثه  ۱۴شهریور ۱۴۰۳ که منجر به مرگ ۵۳ معدنچی شد، متوقف نماند و با تدابیر مسئولان قضایی استان ، مقصران این حادثه که نکات ایمنی رادرمورد کارگران رعایت نکرده بودند به جای رفتن به زندان مجبور شدند بلافاصله تجهیزات موردنیاز و سیستم مونیتورینگ و رصد گاز درمعدن را تامین کنند تا دیگر کارگران آن بیکار نمانند.

مهندس« محمد مجتهدزاده »مدیر عامل این معدن که درزمان حادثه درخارج از کشور حضور داشت ، پس از اطلاع ازحادثه ظرف ۴۸ساعت خودرا به معدن رساند تا درکنار دیگر همکارانش  به وضع موجود رسیدگی کند. او به خبرنگاراطلاعات گفت: پس از چند روز از حادثه حدود ۵۰۰ -۶۰۰کارگری که به محل برگشته بودند از من خواستند توانم را به کار بگیرم که معدن دوباره احیا شود و آنها نیز تاکید داشتند که مرا همراهی خواهند کرد. همین امرسبب شد که با کمک دستگاه قضایی بلافاصله شروع به تهیه تجهیزات مورد نیاز کردیم و  طی یک سال نیم اخیر همراه کارگران و مهندسان معدن سعی کردیم شرایط را بهتر کنیم، به طوری که اکنون۱۶۵۰ نفر دراین معدن کار می‌کنند و معدن به صورت ۴ شیفت فعال است.  

وی افزود:   ۳۰سال از ساخت این معدن می‌گذرد و  من از سال ۷۴در این معدن  فعالیت می کنم. این معدن یکی از بزرگترین معادن زغال‌سنگ بخش خصوصی کشور است که پیش از حادثه با تولید ماهانه حدود ۵۰هزار تن زغال‌سنگ و اشتغال نزدیک به ۱۷۰۰نفر نقش مهمی در چرخه تولید کشور داشت.

مجتهدزاده  به انفجار سهمگین ناشی از فوران گاز در این معدن اشاره کرد و گفت: قطعا سیستم ما کمبودهایی داشته که انفجاررخ داد و نتوانستیم جلوی آن اتفاق را بگیریم.

به گفته وی، در زمان وقوع حادثه طبس ۲۵۲کارگر در شیفت آن روز کار می‌کردند و ۱۸۰نفر از این همکاران به سلامت از معدن خارج شدند.

اقدامات برای ایمن‌سازی معدن 

مدیرعامل معدنجوی طبس با تشریح اقداماتش برای  ایمن سازی معدن وخانواده جانباختگان  حادثه  گفت: پس از این رخداد، سه محور اصلی شامل رسیدگی به خانواده جانباختگان، ارتقای ایمنی معدن و حفظ اشتغال و تداوم تولید در دستور کار شرکت قرار گرفت.

وی افزود: در حوزه مسئولیت‌های قانونی، پرداخت دیه انجام شد و با واریز مبالغ مقرر به سازمان تأمین اجتماعی، مستمری خانواده‌ها برقرار شد. علاوه بر تعهدات قانونی، شرکت در حد توان، حمایت‌های معیشتی و درمانی از خانواده‌ها و مصدومان را ادامه داده است.

مجتهدزاده درمورد اقدامات ایمنی انجام‌شده برای معدن توضیح داد: شبکه تهویه معدن به‌طور کامل ارتقا یافته، بلوک‌های تهویه تفکیک و فن‌های جدید نصب و راه‌اندازی شده است. همچنین تعداد گازسنج‌های دستی افزایش یافته و ‌اکنون ۶۲دستگاه گازسنج پیشرفته در معدن فعال است که سطح کنترل گاز را به‌طور محسوسی ارتقا داده است.

وی از اجرای سیستم مانیتورینگ به‌عنوان یکی از اقدامات مهم ایمنی نام برد و گفت: طبق دستور دستگاه قضایی، استقرار سیستم مانیتورینگ ثابت در دستور کار قرار گرفت و تجهیزات آن از یک شرکت معتبر خارجی تأمین شد. پیش‌بینی می‌شود این سامانه ظرف سه ماه آینده نصب شود و به بهره‌برداری برسد.

مدیرعامل شرکت معدنجوی طبس با اشاره به وضع  اشتغال در این مجموعه اظهار داشت : اکنون  حدود ‌۱۵۶۰نفر در این معدن مشغول کارند و فعالیت معدن با چهار شیفت کاری ادامه دارد. حفظ اشتغال و بازگشت معدن به چرخه تولید، نتیجه همت کارگران و همراهی و نظارت دقیق دستگاه قضایی بوده است.

وی درباره  وضع  معیشتی کارگران گفت: پرداخت حقوق منظم انجام می‌شود و میانگین دریافتی کارگران این معدن اکنون به حدود ۳۵میلیون تومان رسیده است. پیش از حادثه معدن حقوق کارگران حدود ۱۸میلیون تومان بود ضمن این که این مجموعه هیچ‌گونه بدهی معوق درحوزه حقوق، بیمه یا تأمین اجتماعی ندارد. 

مجتهدزاده  تأکید کرد: حادثه معدن طبس تجربه‌ای تلخ بود، اما مجموعه شرکت با پذیرش مسئولیت و اجرای اقدامات اصلاحی، تلاش کرده است ایمنی، تولید و صیانت از نیروی انسانی را در اولویت قرار دهد.

نقش حمایتی دستگاه قضایی در تداوم فعالیت معدن   

وی با تأکید بر نقش حمایتی دستگاه قضایی در تداوم فعالیت این واحد تولیدی اظهار داشت: اگر حمایت و تدبیر دستگاه قضایی نبود، فعالیت این معدن متوقف می‌شد و امکان ادامه کار فراهم نبود. زمانی که مجموعه قضایی کشور این فرصت را در اختیار ما قرار داد، با تمام توان تلاش کردیم از آن برای احیای معدن استفاده کنیم.

مدیرعامل شرکت معدنجوی طبس افزود: در صورت تعطیلی معدن، امکان انجام اقدامات حمایتی و پشتیبانی از کارگران و خانواده‌های آنان نیز وجود نداشت. استمرار فعالیت این مجموعه، زمینه‌ساز حفظ اشتغال ۱۶۵۰نفر شده که نتیجه مستقیم فرصتی است که با نگاه حمایتی و نظارت دقیق دستگاه قضایی در اختیار این معدن قرار گرفت.

آخرین وضع مصدمان حادثه معدن طبس

وی درباره آخرین وضع مصدمان حادثه معدن طبس گفت:حادثه طبس ۱۲مصدوم داشت که  ۴مصدوم در همان روز اول به صورت سرپایی درمان شدند و مراحل درمان ۸نفر باقی مانده طی شده است و بیمارستان به ما اعلام کرد دیگر نیازی به ادامه بستری این افراد در مرکز درمانی نیست.

مجتهدزاده ادامه داد: از مصدومان این حادثه ۴نفر آسیب دیدگی شان جدی تر بود و با وجود عدم نیاز به بستری، درمان سه نفر همچنان ادامه دارد. ما از روز اول  حادثه اعلام کردیم ماهی ۱۵میلیون علاوه بر بیمه تکمیلی برای این افراد پرداخت خواهیم کرد. یکی از این سه همکار، ازنظر مسکن وضع نامناسبی داشت که ترتیبی داده شد خانه‌ای به وی تعلق گیرد که اکنون آماده تحویل است.
مدیرعامل شرکت معدنجوی طبس درباره مستمری کارگران مصدوم در حادثه معدن هم گفت: حقوق و مزایای این افراد را به مدت ۱۰سال به تامین اجتماعی پرداخت کردیم و مستمری‌بگیر شده‌اند .همچنین ماهانه ۱۵میلیون به عنوان کمک‌هزینه درمان به آنها پرداخت می‌شود.

چرخه تولید معدن متوقف نشد

محمدجعفر عبداللهی، رئیس‌کل دادگستری استان خراسان جنوبی که درجریان بازدید خبرنگاران از   معدن طبس  حضوریافت، درباره رسیدگی قضایی به حادثه معدن گفت: چهار نفر از مسئولان داخلی، ایمنی و فنی معدن به دلیل قصور و تعارض منافع، به‌عنوان مقصران حادثه شناسایی و به زندان معرفی شدند، اما با توجه به نقش آنها در اداره معدن و جلوگیری از توقف فعالیت، از ظرفیت پابند الکترونیک و سپس بند کارگری استفاده شد.

وی ادامه داد: هدف از این تصمیم آن بود که ضمن اعمال نظارت قضایی، چرخه تولید متوقف نشود و معیشت کارگران به خطر نیفتد. این افراد موظف شدند بیشتر ایام هفته را در معدن حضور داشته باشند وفقط در زمان‌های مشخص به بند کارگری مراجعه کنند.

وی  با اشاره به مشکلات اقتصادی مؤثر بر ایمنی معادن گفت: یکی از دغدغه‌های جدی، بدهی چند هزار میلیارد تومانی ذوب‌آهن اصفهان به مجتمع‌های زغال‌سنگ طبس است که تاکنون پرداخت نشده و همچنین اختلاف قابل توجه قیمت زغال وارداتی با زغال تولید داخلی است . اگر این دو موضوع اصلاح شود، توان مالی شرکت‌ها برای ارتقای ایمنی به‌طور جدی افزایش می‌یابد.

 وی گفت: در جریان سرکشی به معدن طبس، از محل استراحت کارگران هم بازدید داشتیم. پیش از این، شرایط خوابگاه‌ها و محل استراحت کارگران چندان مناسب نبود و این موضوع تذکر داده شد که بلافاصله شرکت معدن نسبت به اصلاح و بهسازی فضاهای خوابگاهی اقدام کرد. کارگری که از معدن بازمی‌گردد، به دلیل ماهیت کار،لازم است پس از استحمام، در محیطی مناسب و استاندارد استراحت کند امروز می‌توانیم اعلام کنیم که شرایط خوابگاه‌ها تا حد قابل قبولی بهبود یافته و فضای استراحت مناسبی برای کارگران فراهم شده است.
اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع حوادث مشابه

عبداللهی درمورد اقدامات پیشگیرانه برای جلوگیری از وقوع حوادث مشابه در سایر معادن منطقه هم گفت: در شهرستان طبس حدود ۱۶نقطه معدنی فعال وجود دارد که فقط یکی از آنها به‌صورت مکانیزه فعالیت می‌کند و آن هم متعلق به شستا است. سایر معادن زغال‌سنگ به شکل سنتی فعالیت می‌کنند. اگر به‌دنبال تأمین ایمنی پایدار و قابل اعتماد در معادن هستیم، ناگزیر باید به سمت مکانیزه‌سازی استخراج زغال‌سنگ حرکت کنیم.

رئیس‌کل دادگستری خراسان جنوبی افزود: واقعیت این است که بنیه اقتصادی بسیاری از معادن زغال‌سنگ ضعیف است؛ از یک‌سو درآمد مناسبی ندارند و از سوی دیگر، مطالبات آنها از خریداران زغال‌سنگ بموقع پرداخت نمی‌شود. در چنین شرایطی نمی‌توان با فشار ناگهانی انتظار داشت که این معادن به‌صورت کامل و دفعی به سمت مکانیزه‌سازی حرکت کنند. این مسیر باید تدریجی و با حمایت مالی و اعتباری طی شود.

وی ادامه داد: پیشنهاد ما این است که بخشی از حقوقی که معادن به دولت پرداخت می‌کنند، در قالب یارانه یا بازگشت حمایتی به خود معادن اختصاص یابد تا بتوانند هزینه‌های ایمنی را تأمین کنند. همچنین لازم است تسهیلات بانکی و حمایتی ویژه‌ای برای ارتقای ایمنی و مکانیزه‌سازی معادن در نظر گرفته شود؛ در غیر این صورت، تحقق این هدف به‌صورت یکباره امکانپذیر نخواهد بود.
گازمعدن مرتب کنترل می‌شود

یکی از معدنچیان که با پایان شیفت کاری راهی خوابگاهش بود ،در مورد حادثه انفجارمعدن به خبرنگار اطلاعات گفت: در این حادثه ، ۵۳ نفر از بهترین دوستانمان را از دست دادیم. اکنون ۶ساعت کار می‌کنیم و۶ساعت استراحت داریم. خانه برای خانواده جاباختگان تهیه شده و اکثر استادکاران مرتب گاز ورودی و خروجی کارگاه‌های معدن را کنترل می‌کنند. اگر میزان گاز از حد خود بیشتر شود، سریعا کارگاه تعطیل می‌شود. پس از حادثه حقوق‌ها افزایش پیدا کرده و توجه بهتری به ما دارند.

این معدنچی اضافه کرد: از شهرهای مینودشت، زابل، سبزوار، بیرجند، طبس و قاین دراین محل مشغول کاریم و برخی از ما پس از دوهفته کار، دوهفته به محل زندگی خود بازمی‌گردیم تا خانواده‌ها خیلی سختی نکشند.

علت حادثه معدن جوی طبس

طبق نظر کارشناسان، علت حادثه در معدن معدنجو طبس، نبود ملزومات ایمنی و تجمع گاز متان در معدن بود که سبب انفجار شد.

پس از حادثه، مسئولان معدن موظف شدند دستگاه‌های تهویه را که در آن زمان نقص داشتند و سبب شده بود گاز متان وارد دستگاه تهویه شود و به بخش‌های دیگر معدن نیز سرایت کند، تهیه و نصب کنند. دو ونتیلاتورهم بعد از حادثه تهیه و نصب شده است. به گفته مسئولان معدن، همین تعداد دستگاه‌های ونتیلاتور فعلی تا پایان بهره‌برداری از معدن کافی است.

حوالی ساعت ۲۱:۳۰ شامگاه ۳۱ شهریور ۱۴۰۳، انفجار مهیب  ناشی از تجمع گاز در معدن زغال‌سنگ طبس رخ داد که در پی آن ۵۳ نفر از کارگران این معدن، از استان‌ها و نقاط مختلف کشور، جان خود را از دست دادند؛ حادثه‌ای که موجی از اندوه و همدردی ملی را به همراه داشت.