مجازات زنا و فلسفه اجتماعی آن
مجازات زنا در آغاز سوره نور تنها یک حکم فقهی نیست، بلکه دیواری است که قرآن برای حفاظت از بنیان خانواده و سلامت اخلاقی جامعه بنا میکند، حکمی که با علنی بودن اجرا، پیام صریحی درباره نقش روابط پاک در امنیت اجتماعی میدهد.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، سوره مبارکه نور از سورههایی است که با دستورهای صریح و مستقیم آغاز میشود. خدا در همان آیه اول، اعلام میکند که این سوره را فرو فرستاده و احکام آن روشن و بیانشده است؛ یعنی هر آنچه در ادامه میآید، ستونهای اصلی پاکی اخلاقی و امنیت اجتماعی را بنا میکند.
بنابر روایت فارس، مفسران گفتهاند که این صراحت، نشاندهنده اهمیت ویژه موضوعات سوره است؛ زیرا جامعه بدون مرزبندیهای اخلاقی، دیر یا زود دچار فروپاشی در اعتماد عمومی میشود.
مجازات زنا و فلسفه اجتماعی آن
در آیات دوم و سوم، مجازات زنا و نحوه برخورد با آن بیان میشود. قرآن در اینجا تنها از یک حکم فقهی سخن نمیگوید؛ بلکه ساختار سلامت خانواده و امنیت روانی جامعه را هدف قرار میدهد.
مجازات علنی بودن حد، جنبه بازدارندگی دارد و پیامی عمومی است که حریم خانواده، اساس اجتماع است و هیچ جامعهای با بیتفاوتی نسبت به این حریم دوام نمیآورد. همچنین در ادامه آیه، تأکید شده که زن زناکار با مردی پاک و مؤمن ازدواج نکند و مرد زناکار نیز با زن پاک ازدواج ندهند؛ این تأکید نوعی هشدار اجتماعی است که روابط ناسالم نباید در هسته خانواده نهادینه شود.
سختگیری قرآن در برابر تهمت و شایعه
از آیه چهارم، موضوع به یکی از خطرناکترین آسیبهای اجتماعی میرسد: تهمت نسبت به پاکدامنان. قرآن اعلام میکند کسانی که بدون چهار شاهد عادل، به زنان پاکدامن نسبت ناروا میدهند، باید به شدت مجازات شوند؛ هم از لحاظ بدنی و هم از لحاظ اجتماعی. مهمترین نکته این حکم، جلوگیری از گسترش شایعهپراکنی است.
شایعه، مرزهای اخلاق را ویران میکند و در جامعهای که شایعه آزاد باشد، حیثیت افراد بیگناه هر لحظه در معرض نابودی است. مفسران گفتهاند که این آیه، ستون اصلی امنیت روانی جامعه اسلامی است.
حقوق همسر و مسأله لعان
در آیات ششم تا دهم، موضوع لعان مطرح میشود؛ یعنی زمانی که مردی نسبت ناروا به همسر خود بدهد اما شاهدی در اختیار ندارد. قرآن راهکاری دقیق ارائه میدهد: شهادتهای چهارگانه مرد در برابر خداوند و سپس شهادتهای مقابل زن. هدف اصلی این حکم، حفظ حرمت خانواده و جلوگیری از هرجومرج اتهامزنی در روابط زناشویی است.
اسلام اجازه نمیدهد مرد با یک اتهام بیپایه، آینده و حیثیت همسرش را نابود کند. از سوی دیگر، اگر موضوع واقعیت داشته باشد و امکان آوردن شاهد نیست، راهی برای بیان حقیقت بدون ظلم بر همسر باقی میگذارد. چنین دقتی در حفظ حقوق زن و مرد، از نکات بسیار مهم این بخش است.
تهمت بزرگ و ماجرای افک
از آیه یازدهم، فضای سوره وارد یکی از تکاندهندهترین وقایع تاریخ صدر اسلام میشود: ماجرای افک؛ یعنی تهمت سنگین به یکی از پاکدامنترین بانوان مسلمان.
قرآن با لحنی قاطع، این حادثه را امتحانی الهی معرفی میکند و تأکید مینماید کسانی که در آن شایعه نقش داشتند، عذابی سخت خواهند دید. مفسران گفتهاند که این آیات، برای همیشه معیار برخورد با هر شایعه و سخن بیاساسی است که ممکن است شخصیت و ایمان افراد را هدف قرار دهد.
خطای جامعه در برابر شایعه چگونه شکل میگیرد
در ادامه آیات، ریشه این حادثه تحلیل میشود. قرآن میگوید: چرا هنگامی که این تهمت را شنیدید، گمان نیک نبردید؟ چرا نگفتید که این یک دروغ آشکار است؟ جامعهای که قدرت توقف شایعه را از دست بدهد، به سرعت به سمت سلب اعتماد عمومی میرود.
نکته مهم آیات این است که مسئولیت پذیرفتن و تکرار شایعه، تنها بر گردن آغازگران آن نیست؛ بلکه هر کسی که آن را بازنشر کرده، در گناه شریک است.
مرزهای اخلاقی در سخن گفتن
آیه پانزدهم توضیح میدهد که پذیرفتن یک شایعه، حتی اگر تنها در قالب گفتگو و زمزمه باشد، گناهی بزرگ است. خداوند با توبیخ شدید میفرماید که شما آن را با زبانهایتان میگرداندید و چیزی را که یقین نداشتید، با خیال راحت نقل میکردید.
قرآن این کار را در نزد خدا بسیار بزرگ میداند. این آیه، چراغ راه جوامعی است که امروز با پدیده انتشار سریع اخبار در شبکههای اجتماعی مواجهاند. اسلام با صراحت میگوید که سرعت در نقل یک خبر بدون یقین، میتواند نظام اخلاقی یک جامعه را متلاشی کند.
قرآن و ساختن جامعهای پاک
آیات ابتدایی سوره نور، نقشهای جامع برای یک جامعه سالم ارائه میدهد؛ جامعهای که در آن حریم خانواده مقدس است، تهمت جایی ندارد، شایعه کنترل میشود، زبانها مسئولیتپذیرند و آبروی انسان از هر چیز دیگری ارزشمندتر است.
این آیات هم دستورهای فقهیاند و هم اصول اجتماعی. هدف آن رسیدن به جامعهای است که پاکی، امنیت و اعتماد در آن حاکم باشد.
تلاوت این آیات را که در صفحه ۳۵۰ قرآن کریم واقع است، ببینید و بشنوید.
