مرکز اسلامی «المهدی(عج)» پیکرینگ؛ پایگاه هویت‌سازی دینی و پیوند اجتماعی مسلمانان در کانادا
مرکز اسلامی «المهدی(عج)» واقع در شهر پیکرینگ، استان انتاریو کانادا، نه تنها مسجدی برای برگزاری نماز و مناسبت‌های دینی است، بلکه با فضایی چندمنظوره، کلاس‌های آموزشی، کمیته‌های بانوان و جوانان و فعالیت‌های اجتماعی فعال، به نقطه مهمی برای جامعه مسلمان شیعه در منطقه بزرگ تورنتو تبدیل شده است. این مرکز تلاش دارد پیام هویت، مشارکت و همبستگی را به‌روشنی منتقل کند.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، مرکز اسلامی «المهدی(عج)» در شهر پیکرینگ واقع در استان انتاریوی کانادا، یکی از فعال‌ترین مراکز مذهبی شیعیان در منطقه بزرگ تورنتو است که با ارائه برنامه‌های عبادی، آموزشی، فرهنگی و اجتماعی، نقش مهمی در حفظ هویت دینی مهاجران مسلمان و تقویت پیوند میان نسل‌های مختلف ایفا می‌کند.
بنابر روایت شبستان، مرکز اسلامی المهدی(عج) زیرمجموعه سازمان «شورای راهنمایی اسلامی» (The Council of Islamic Guidance – CIG) است؛ نهادی که از دهه ۱۹۸۰ میلادی فعالیت خود را در کانادا آغاز کرد و با افزایش جمعیت مسلمانان مهاجر در منطقه بزرگ تورنتو، ضرورت تشکیل مراکز جامع برای عبادت، آموزش و زندگی اجتماعی احساس شد. این مرکز در سال ۱۹۸۴ آغاز به کار کرد و در سال ۱۹۸۵ به‌عنوان نهاد رسمی ثبت شد. محل کنونی آن در آدرس ۵۱۰ Third Concession Rd، شهر پیکرینگ، قرار دارد؛ شهری آرام و نزدیک به تورنتو که مقصد بسیاری از خانواده‌های مهاجر مسلمان در سال‌های اخیر بوده است.
در سال‌های نخست، برنامه‌های دینی این مرکز در واحدهای کوچک اجاره‌ای و سالن‌های اجتماعات برگزار می‌شد، اما با افزایش جمعیت شیعیان و حضور خانواده‌های ایرانی، عراقی، پاکستانی و لبنانی، ضرورت داشتن یک ساختمان مستقل و چندمنظوره احساس شد. به مرور، با کمک‌های مالی مردمی، خیرین و پویش‌های عمومی، زمین مرکز خریداری و ساخت‌وساز آغاز شد. نتیجه این تلاش‌ها، ایجاد فضایی بود که نه تنها برای برگزاری نمازهای جماعت، بلکه برای کلاس‌های آموزشی، مراسم مذهبی، جلسات فرهنگی و فعالیت‌های اجتماعی طراحی شد.
معماری، نمای بیرونی و سازه فیزیکی
ساختمان مرکز، طراحی‌ای مدرن و کاربری چندگانه دارد که با الهام از معماری اسلامی و اقتضائات شهری کانادا تلفیق شده است. نمای آن ساده اما متناسب با کابری مذهبی طراحی شده است. در سال‌های آینده طرح توسعه آن شامل گنبد نمادین، مناره و سالن‌های بزرگ‌تر پیش‌بینی شده است.
یکی از شاخص‌ترین المان‌ها، گنبد طلایی-رنگ است که در نمای بیرونی خودنمایی می‌کند؛ این گنبد نمادی بصری از سنت مساجد اسلامی است و به مرکز هویت بصری مشخص می‌بخشد. همچنین، مناره‌ای کوتاه (یا ساختاری شبیه به آن) پیش‌بینی شده است که با نورپردازی در شب، ساختمان را به پیشانی معنوی محله تبدیل می‌کند.
نمای بیرونی مرکز فعلی با پوشش سنگ یا مصالح مدرن سفید-خاکستری، پنجره‌های بزرگ، و خطوط ساده طراحی شده و ارتباط بصری مناسبی با شهر ایجاد می‌کند. فضای داخل شامل سالن نماز برای بانوان و آقایان، محراب، بخش وضوخانه، سالن اجتماعات، کلاس‌های آموزشی و کتابخانه و اتاق اداری است. طراحی به گونه‌ای است که نور طبیعی از پنجره‌های وسیع به داخل هدایت می‌شود و محیطی آرام برای عبادت و آموزش فراهم می‌آورد.
فضای نمازخانه با طراحی مینیمال، فرش‌های یکدست و محرابی ساده، محیطی آرام برای عبادت فراهم کرده است.
در کنار فضای اصلی، زمینی برای توسعه پروژه‌های بعدی در نظر گرفته شده است؛ از جمله ساخت سالن ورزشی، مرکز فرهنگی بزرگ‌تر، سالن اجتماعات بزرگ‌تر و فضای ویژه فعالیت‌های نوجوانان. مرکز المهدی(عج) اگرچه از حیث معماری، شکوه مسجدهای تاریخی اسلامی را ندارد، اما آنچه اهمیت دارد رویکرد کاربردی و جامعه‌محور آن است؛ یعنی مسجد نه فقط یک عبادتگاه، بلکه پایگاهی برای آموزش، مشارکت و زیست جمعی مسلمانان.
اگرچه هنوز همه بخش‌های توسعه اجرایی نشده، پروژه در مراحل اجرا یا برنامه‌ریزی قرار دارد. این تلفیق میان سنت و مدرنیته، نه فقط عملکردی بلکه نمادی از حضور فعال مسلمانان در بافت شهری تورنتو محسوب می‌شود.
فعالیت‌های دینی و عبادی
مرکز اسلامی المهدی(عج) برنامه‌های کامل سالانه دارد. نمازهای جماعت روزانه، نماز جمعه، شب‌های قدر، اقامه نماز تراویح در ماه رمضان، جلسات عزاداری در ماه محرم و جشن‌های اعیاد از جمله فعالیت‌های اصلی است. برنامه‌ها به زبان‌های انگلیسی، اردو، فارسی و عربی برگزار می‌شوند تا دامنه مخاطبان گسترده‌تر شود.
ماه محرم و ویژه‌مناسبت‌های شیعی، زمان اوج فعالیت این مرکز هستند؛ با برگزاری مراسم عزاداری، قرائت زیارت عاشورا، نذری و برنامه‌های ویژه کودکان و نوجوانان. علاوه بر آن، جلسات دعای کمیل، دعای توسل و جشن بزرگان دینی در این مکان برگزار می‌شود تا احساس تعلق اجتماعی و ایمانی برای اعضای جامعه تقویت گردد.
زنان نیز بخش فعالی از این مرکز را تشکیل می‌دهند. کمیته بانوان مسئول برگزاری جلسات هفتگی، کارگاه‌های مهارت‌های زندگی خانوادگی، کلاس‌های تفسیر قرآن و برنامه‌های خیریه است. بسیاری از برنامه‌های جمع‌آوری کمک برای نیازمندان یا فعالیت‌های مناسبتی توسط بانوان سازماندهی می‌شود.
خدمات اجتماعی و فرهنگی
مرکز المهدی(عج) با نگاه فراتر از عبادت، خدمات اجتماعی وسیعی ارائه می‌دهد. از خدمات غسل و تدفین شرعی برای مسلمانان، تا تشکیل صندوق خیریه، کمک به خانواده‌های نیازمند، بیماران و پناهجویان، از جمله مأموریت‌های آن است. همچنین، مراسم ازدواج اسلامی، جلسات مشاوره خانوادگی و آموزش مهارت‌های زندگی از دیگر فعالیت‌های آن به شمار می‌آید.
برگزاری برنامه‌های سلامت، همکاری با سازمان‌های محلی برای واکسیناسیون، کارگاه‌های پزشکی یا گروه‌های دوستی محیط زیست نیز از جلوه‌های جدید آن محسوب می‌شود. مرکز با حضور فعال در اجتماع محلی، در رویدادهای بین‌فرهنگی شرکت می‌کند، و با دعوت از مسئولان شهری و برگزاری همایش‌های معرفی اسلام، نقش تأثیرگذار در تعامل مسلمانان با جامعه کانادا ایفا می‌کند.
نقش اجتماعی، هویت‌سازی و حضور در جامعه کانادا
مرکز اسلامی المهدی(عج) نمونه‌ای است از تلفیق هویت دینی و زندگی مدرن در غرب. این مرکز با ایجاد فضاهایی که هم آموزنده و هم مشارکتی‌اند، به حفظ هویت اسلامی کمک می‌کند و در عین حال، نسل دوم و سوم مسلمانان در کانادا را با ابعاد زندگی مدرن نیز آشنا می‌سازد. آموزش به زبان انگلیسی، برگزاری برنامه‌های جوانان، و ارتباط با جامعه میزبان، همه بخشی از استراتژی مرکز برای ایجاد «مسلمانان مسئولیت‌پذیر در جامعه چند فرهنگی» هستند.
این مرکز فراتر از دیوارهای مسجد، به عضوی از نهادهای اجتماعی شهر تبدیل شده است؛ جایی که مسجد معنای سنتی خود را با فضای آموزش، خدمات اجتماعی و تعامل مدرن به‌روز کرده است. حضور گنبد و نمای شاخص آن در بافت شهری، نمادی از تعلق مسلمانان به این سرزمین و هم‌افزایی با جامعه محل است.
چشم‌انداز، چالش‌ها و فرصت‌ها
اگرچه مرکز المهدی(عج) در مسیر رشد و توسعه است، اما با چالش‌هایی نیز روبه‌رو است. تأمین مالی پروژه‌های توسعه‌ای همچون سالن‌های بزرگ‌تر، مرکز فرهنگی و فضای ویژه جوانان، فشار مضاعفی بر منابع مردمی وارد کرده است. علاوه بر این، حفظ ارتباط میان نسل‌های اول، دوم و سوم مهاجران با مسجد و سنت‌های دینی، نیازمند برنامه‌های نوآورانه است.
در مقابل، فرصت‌های فراوانی نیز پیش روی مرکز است: استفاده از فناوری برای پخش زنده سخنرانی‌ها، برنامه‌های آنلاین برای نوجوانان، توسعه همکاری با سازمان‌های شهری و بین‌فرهنگی، و گسترش فضای مرکز به یک هاب فرهنگی ـ مذهبی در منطقه. این چشم‌اندازها نویددهنده آن است که مرکز المهدی بتواند نقش خود را نه فقط در حوزه دینی، بلکه در مسیر همبستگی اجتماعی، هویت‌سازی و مشارکت مدنی گسترش دهد.
مرکز اسلامی المهدی(عج) در پیکرینگ صرفاً یک مسجد نیست؛ بلکه نهادی زنده و پویاست که در کنار عبادت، به آموزش، فرهنگ، جامعه‌سازی و حفظ ارزش‌های اسلامی می‌پردازد. این مرکز نشان می‌دهد که چگونه مسلمانان در قلب آمریکای شمالی می‌توانند با حفظ ریشه‌های دینی، نسلی پویا و مسئولیت‌پذیر تربیت کنند و در کنار جامعه کانادایی، سهمی مؤثر در فرهنگ چندفرهنگی این کشور داشته باشند.
