مهندسی گمشده روم باستان | راز سازه‌ای که ۲۰۰۰ سال است آب را شکست می‌دهد

همشهری آنلاین – یکتا فراهانی: یکی از این شگفتی‌ها، اکو educt عظیم رومی در زغوان تونس است؛ شاهکاری که پس از حدود دو هزار سال هنوز هم به‌عنوان نمادی از نبوغ مهندسی روم در شمال آفریقا شناخته می‌شود.

در جهانی که امروز برای رساندن آب از یک شهر به شهر دیگر به پمپ‌ها، لوله‌های پیشرفته و فناوری‌های پیچیده وابسته‌ایم، تصور اینکه ۲۰ قرن پیش تمدنی بتواند آب را از چشمه‌های کوهستانی تا ۱۳۲ کیلومتر دورتر و آن هم بدون هیچ فناوری ماشینی منتقل کند، شبیه یک معجزه است. اما رومی‌ها معجزه را در عمل ساختند.

طولانی‌ترین سازه‌های آبرسانی باستانی

آکو educt رومی زغوان، یکی از طولانی‌ترین و چشمگیرترین سازه‌های آبرسانی باستانی، نه‌تنها شهر افسانه‌ای کارتاژ را زنده نگه داشت، بلکه نشان داد تمدنی که به‌دقت، مهندسی و کارکرد اعتماد دارد، چگونه می‌تواند در برابر گذر بی‌رحم زمان دوام بیاورد.

امروز این سازه عظیم، نیمه‌ویران اما پرهیبت، در دشت‌های تونس همچنان ایستاده و یادآور دورانی است که رومی‌ها مرزهای مهندسی را صدها سال جلوتر از زمان خود جابه‌جا کردند.

بیشتر بخوانید:

• آشنایی با تونس

• کشف تصادفی کتیبۀ مربوط به روم باستان
  

یک شاهکار مهندسی از دل تاریخ

آکو educt رومی زغوان که قدمتش به نزدیک به دو هزار سال می‌رسد، یکی از برجسته‌ترین دستاوردهای مهندسی هیدرولیک در امپراتوری روم محسوب می‌شود. این سازه در دوران حکومت هادریان، امپراتوری که به گسترش زیرساخت‌ها و پروژه‌های بزرگ شهره بود، ساخته شد و هدف اصلی آن، انتقال آب تازه از چشمه‌های زغوان به شهر کارتاژ بود؛ شهری که آن روزها به یکی از مهم‌ترین مراکز شهری در شمال آفریقا تبدیل شده بود.

مسیر ۱۳۲ کیلومتری آب؛ از کوه تا قلب امپراتوری

این آکو educt با طول خیره‌کننده ۱۳۲ کیلومتر، یکی از طولانی‌ترین سازه‌های انتقال آب در کل جهان رومی به شمار می‌آید. مسیر آب از دل دره‌ها، دشت‌های باز، مناطق ناهموار و شیب‌های مختلف عبور می‌کرد و مهندسان رومی برای کنترل جریان آب از ترکیبی از کانال‌های زیرزمینی، پل‌های سنگی و طاق‌های بلند بهره می‌بردند.

بخش‌هایی از این طاق‌ها هنوز هم در چشم‌انداز تونس دیده می‌شود؛ ستون‌هایی بلند که در برابر صدها سال فرسایش، جنگ‌ها و تغییرات آب‌وهوایی مقاومت کرده‌اند.

راز جریان دائمی

نبوغ اصلی در طراحی این سازه، در شیب دقیق و حساب‌شده آن بود. رومی‌ها بدون هیچ ابزار مدرن یا لیزرهای اندازه‌گیری امروزی، شیبی را طراحی کردند که آب بتواند سراسر مسیر ۱۳۲ کیلومتری را بدون پمپ و تنها با اتکا به نیروی جاذبه طی کند.

این دقت به حدی بود که امروزه نیز مهندسان را شگفت‌زده می‌کند؛ شیبی که اگر فقط کمی کمتر یا بیشتر بود، جریان آب یا متوقف می‌شد یا سرعت نامناسب پیدا می‌کرد.

نقشی فراتر از آبرسانی

کارتاژ، شهری که زمانی رقیب بزرگ روم محسوب می‌شد در دوران رومیان به یکی از پرجمعیت‌ترین و مهم‌ترین مراکز شهری منطقه بدل شد. آکو educt زغوان، تأمین‌کننده اصلی آب این شهر بود و نقشی حیاتی در زندگی روزمره مردم داشت.

آب منتقل‌شده از این سازه نه‌تنها برای نوشیدن و کشاورزی استفاده می‌شد، بلکه حمام‌های عمومی، فواره‌ها، باغ‌ها و حتی املاک اشرافی را نیز تغذیه می‌کرد. بدون این شبکه عظیم، گسترش شهری کارتاژ هرگز امکان‌پذیر نبود.

بقای سازه‌ای که تسلیم زمان نشد

با وجود گذر قرن‌ها و نابودی بسیاری از زیرساخت‌های باستانی، بخش‌هایی از آکو educt زغوان هنوز برپا هستند. این پایداری نه‌تنها نشان‌دهنده کیفیت مصالح و استحکام ساختار است، بلکه بیانگر توان شگفت‌انگیز رومی‌ها در طراحی سازه‌های ماندگار و پایدار به شمار می‌رود.

امروز این خرابه‌های باستانی به یک گنجینه باستان‌شناسی تبدیل شده‌اند؛ مکانی که هر سال گردشگران، پژوهشگران و علاقه‌مندان تاریخ را به خود جذب می‌کند.

آکو educt رومی زغوان فراتر از یک سازه باستانی است؛

این بنا پس از ۲۰۰۰ سال هنوز یادآور این حقیقت است که تمدن روم چگونه با تکیه بر علم، مهندسی، برنامه‌ریزی و تفکر بلندمدت توانست شهری چون کارتاژ را زنده نگه دارد.

این سازه امروز نه‌تنها یک یادگار تاریخی است، بلکه نمونه‌ای الهام‌بخش از این واقعیت است که فناوری و دقت مهندسان باستان هنوز هم می‌تواند برای دنیای امروز الگو باشد؛ دنیایی که همچنان با چالش‌های آب و مدیریت منابع روبه‌روست.