چغازنبیل؛ نخستین میراث جهانی ایران، نماد صلح، مذهب و نبوغ معماری ایلامیان
پایگاه جهانی چغازنبیل در خوزستان، یکی از شاخصترین محوطههای باستانی ایران و جهان، بهعنوان نخستین اثر ثبتشده کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو، همچنان جایگاهی ویژه در تاریخ معماری، شهرسازی و باورهای مذهبی تمدن ایلام دارد.
اطلاعات نوشت: این محوطه تاریخی که با نام ایلامی «الانتاش» شناخته میشود، شهری آیینی با کارکرد مذهبی و حقوقی بوده و هرگز بهعنوان محل سکونت عمومی مورد استفاده قرار نگرفته است.
عاطفه رشنو، سرپرست پایگاه جهانی چغازنبیل،در گفتگو با خبرنگار اطلاعات در جریان بازدید از این مجموعه تاریخی، با اشاره به پیشینه نام این شهر گفت: «الانتاش» در زبان ایلامی به معنای شهر است و این محوطه در کتیبههای ایلامی با همین نام شناخته میشود. چغازنبیل نه یک شهر مسکونی، بلکه بیانیهای سیاسی و مذهبی از سوی پادشاه ایلامی، اونتاشناپیریشا، برای نمایش صلح و روابط مسالمتآمیز با سرزمین میانرودان بوده است.
وی با بیان اینکه نزدیک به هشت سال افتخار سرپرستی این پایگاه جهانی را بر عهده داشته، افزود: فعالیت در چغازنبیل، پرافتخارترین دوران کاری من بوده است. این محوطه امانتی است متعلق به تمام مردم جهان و ما وظیفه داریم با تمام توان از آن حفاظت کنیم و آن را سالم به آیندگان بسپاریم.
شهری با سه حصار متحدالمرکز
به گفته رشنو، شهر ایلامی چغازنبیل در گسترهای حدود ۴۵۰هکتار و در قالب سه حصار متحدالمرکز شکل گرفته است. حصار سوم، بزرگترین بخش محوطه را دربر میگیرد و بهصورت بیضیشکل در دشت گسترده شده است. پس از آن حصار دوم قرار دارد که به محوطه مقدس منتهی میشود و در نهایت حصار اول، معبد و حرم زیگورات را در بر میگیرد.
وی توضیح داد: پس از عبور از حصار دوم وارد محوطه مقدس میشویم؛ فضایی که به دلیل تمرکز بناهای آیینی اهمیت ویژهای داشته است. با عبور از حصار اول نیز به معبد و حرم میرسیم که زیگورات چغازنبیل در آن قرار دارد؛ بنایی که در زمان خود بلندترین سازه مذهبی شناخته میشده است.
نبوغ مهندسی و ثبت جهانی
سرپرست پایگاه جهانی چغازنبیل با اشاره به موقعیت طبیعی این محوطه گفت: چغازنبیل بر روی یک بلندی به نام ریش سردارآباد ساخته شده و با وجود فاصله حدود سه کیلومتری با رودخانه خروشان دز، هرگز در معرض آبگرفتگی قرار نگرفته است. اختلاف ارتفاع ۱۷متری و نبوغ مهندسی سازندگان، امنیت این شهر آیینی را تضمین کرده است. وی افزود: همین ویژگیها، در کنار ارزشهای مذهبی و معماری منحصربهفرد، باعث شد چغازنبیل در آبانماه سال ۱۳۵۸بهعنوان اولین اثر ایران در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شود.
سند مالکیت و اهمیت حقوقی
رشنو یکی از مهمترین دستاوردهای اخیر این پایگاه را دریافت سند مالکیت عرصه فرهنگی عنوان کرد و گفت: چغازنبیل از معدود آثار میراث جهانی کشور است که سند مالکیت کامل عرصه فرهنگی آن صادر شده و این موضوع از نظر حقوقی و حفاظتی اهمیت بسیار بالایی دارد.
حفاری علمی؛ مشروط به اعتبار
وی در پاسخ به پرسش خبرنگاران درباره وضعیت حفاریهای باستانشناسی اظهار کرد: در حال حاضر حفاری اکتشافی در محوطه انجام نمیشود. ما مخالف حفاری نیستیم، اما حفاری باید علمی، هدفمند و مبتنی بر پرسشهای پژوهشی مشخص باشد و به شناخت بهتر مجموعه کمک کند. به گفته رشنو، پژوهشگران ایرانی، تجهیزات لازم برای مطالعات غیرمخرب و دانش تخصصی را در اختیار دارند، اما محدودیت اعتبارات باعث شده اولویت اصلی بر حفاظت و مرمت آثار مکشوفه متمرکز شود.
همکاریهای بینالمللی
سرپرست پایگاه جهانی چغازنبیل درباره همکاریهای علمی بینالمللی نیز گفت: در اوایل دهه ۹۰شمسی همکاریهایی با دانشگاههای آلمان انجام شد، اما تفاهمنامهها تمدید نشد. امکان همکاری با دانشگاههایی از کشورهایی مانند چین و هند وجود دارد و زیرساخت آن نیز فراهم است. این موضوع از طریق وزارتخانه و امور بینالملل در حال پیگیری است.
وی در پایان تأکید کرد: میراث فرهنگی باید در سیاستگذاریهای کلان کشور جدیتر دیده شود. ما نیاز داریم هم از میراث خود حفاظت کنیم و هم آن را بهدرستی و شایسته به جهان معرفی کنیم.
گردآوری: کلبه سرگرمی
شما چه نظری دارید؟ دیدگاه خود را در سایت کلبه سرگرمی بنویسید.
