۲۵جلوه از فضایل حضرت فاطمه(س)

به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، در کتاب و سنت فضایل و مقامات عالیه فراوانی برای حضرت فاطمه زهرا(س)، نقل شده است. ایشان دختر رسول خدا(ص) و ام‌ابیها و همسر امیرالمؤمنین(ع) وصی پیامبر و مادر امام حسن(ع) و امام حسین (ع) وأم الأئمه النجباء (ع) هستند. 

بنابر روایت ایکنا، حدود ۳۰ آیه در شأن حضرت زهرا (ع) وارد شده است مانند: آیه مودت، آیه مباهله، آیات ۷ و ۸ و ۹ سوره انسان، سوره کوثر و … . در این مجال بر آنیم تا نگاهی کوتاهی از سر تأمل بر حیات پربرکت بانویی بیاندازیم که در قله کمال و فضیلت قرار دارند و به این وسیله زیست مؤمنانه خود را به سمت این قله متعالی و الگوی برجسته قرار داده و اندکی شبیهشان گردیم که گفته‌اند: «السنخیه عله الإنضمام». باشد که مشابهت، موجب شفاعت گردد:

۱- روایتی که در کتاب الغیبه شیخ طوسی(ره‌) آمده، به الگو و اسوه بودن حضرت زهرا(س) به خوبی تصریح شده است. امام مهدی(عج) در توقیع شریفی می‌فرمایند: «و فِی ابْنَهِ رَسُولِ اللَّهِ (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلّم) اُسْوَهٌ حَسَنَهٌ» (الغیبه، ص ۲۸۶): دختر رسول خدا، الگوی مناسبی برای من است.

امام عسکری (ع) نیز، حضرت زهرا (س) را حجت بر امامان معرفی نموده‌اند: «نحن حجّه اللّه علی الخلق، و فاطمه حجّه علینا» (عوالم العلوم و المعارف، ج‌۱۱، ص۷):  ما حجت خدا بر مخلوقات هستیم و حضرت فاطمه (س) حجت خدا بر خود ماست.

۲- در منابع روایی، روایات بسیاری وجود دارد که پیامبر اسلام (ص) هرگاه می‌خواستند به مسافرت بروند با آخرین کسی که خداحافظی می‌کردند حضرت فاطمه (س) بود. همچنین در بازگشت از سفر، به دیدار اولین شخصی که می‌رفتند فاطمه (س) بود.

همچنین در روایت آمده است: هرگاه حضرت زهرا (ع) نزد پیامبر خدا(ص) می آمدند، «قام الیها» یعنی پیامبر(ص) نه فقط به احترام حضرت زهرا (س) از جای خود برمی‌خاستند، بلکه به جهت احترام ویژه‌ای که برای حضرت زهرا (س) قائل بودند چند قدمی نیز به طرف او حرکت می کردند و سپس حضرت زهرا (س) را در جای خود می‌نشاندند.( بحار الانوار، ج ۳۷، ص ۷۱)

۳- هرگاه پیامبر خدا(ص) مشتاق بوی بهشت می‌شدند بوی خوش حضرت زهرا(س) را استشمام می‌کردند. (التوحید ص (۱۱۸)

روزی عایشه، پیغمبر (ص) را دید که فاطمه را می‌بوسند. عرض کرد: یا رسول اللَّه آیا هنوز هم فاطمه را می‌بوسی با این که همسر دارد؟ پاسخ دادند: اگر می دانستی من چقدر فاطمه را دوست دارم محبت تو هم نسبت به او زیادتر می‌شد. فاطمه حوریه ای است به صورت انسان. هر وقت مشتاق بوی بهشت می‌شوم او را می‌بوسم. (کشف الغمه ج ۲ ص ۸۵).

۴- گاهی حضرت امیر مؤمنان علی(ع) برای تبیین سخنان خود به دیگران به گفتار و رفتار حضرت فاطمه زهرا(س) استناد و استشهاد می‌کردند. (الخصال، ج ۲، ص (۶۱۸) شاید این کار حضرت بدین سبب بوده است که به مخاطبان خود بگویند دختر رسول خدا (ص) که در دامان وحی پرورش یافته‌اند نیز این سخن را گفته و این کار را کرده‌اند.

امیرالمومنین (ع) بعد از اینکه فرمود در مراسم تجهیز مرده‌ها گفتار خوب داشته باشید به کلام فاطمه زهرا(س) استناد می‌کنند که: حضرت زهرا بعد از ارتحال رسول اکرم(ص) به زنان بنی هاشم که او را در ماتم یاری می‌کردند و زینتها را رها کرده و لباس سوگ در بر نمودند، فرمود: این حالت را رها کنید و بر شماست که دعا و نیایش نمایید. (زن در آینه جمال و جلال ،ص ۴۲).

معرفت بالای حضرت زهرا(س) از دیگر نکات این روایت است که حتی در مصیبت بزرگی چون وفات پیامبر اعظم(ع)، چنان خویشتندار است که حاضر نیستند تحت تاثیر محیط و آداب و رسوم عمومی قرار گیرند.

۵- هرگاه امام باقر (ع) دچار تب می‌شدند از پارچه‌ای که با آب سرد مرطوب شده بود استفاده می‌کردند و برای شفای خویش به مادرشان حضرت فاطمه زهرا (س) توسل می‌جستند و با صدای بلند می گفتند یا «فاطمه بنت محمد».

۶- امام صادق (ع) به شخصی که نام دخترش را فاطمه گذاشته بود فرمودند: «حالا که نام او را فاطمه گذاشته‌ای مبادا که دشنامش دهی یا نفرینش کنی و یا کتکش زنی (الکافی، ج ۶، ص (۴۹)  این سخن نشان دهنده احترام ویژه برای دخترانی است که نامشان همسان نام حضرت فاطمه (س) است.

۷- هنگامی که امام جواد (ع) همسری برای خویش برگزیدند، مهر حضرت زهرا (س) را مهر همسرشان قرار دادند. (بحار الانوار، ج ۵۰، ص (۷۶)

شایان توجه است که مهر حضرت زهرا (س) پانصد درهم نقره و حدوداً معادل یک کیلو و دویست و پنجاه گرم نقره است. (آیت الله مکارم شیرازی استفتائات جدید، ج ۱، ص ۱۳ ، م (۷۳۹) .

۸- در مقام حضرت فاطمه(س) همین بس که خداوند ولادت او را بر پیامبرش مبارک قلمداد کرده، او را خیر کثیر نامید و سوره کوثر را در شأن آن حضرت نازل کرد.

سوره کوثر دارای ویژگی ژرف و شگرفی است به گونه‌ای که کلمات کلیدی آن یعنی (اعطینا، کوثر، انحر، شانی و ابتر ) فقط یک بار در کل قرآن به کار رفته‌اند.

سوره کوثر، هرچند کوتاه ترین سوره قرآن است، اما عمیق‌ترین پیام ها را در خود دارد. این سوره به پیامبر اکرم(ص) نوید خیر و برکت فراوان داد و دشمنان ایشان را ابتر معرفی کرد واز این جهت دربردارنده خبری غیبی است.

۹- تسبیحات فاطمه زهرا(س) هدیه‌ای آسمانی است که درک عظمت آن را باید از زبان معصومین شنید:

امام صادق (ع) فرمودند: هر نمازی که تسبیحات حضرت زهرا(س) پس از آن خوانده شود نزد من از خواندن هزار رکعت نماز در هر روز دوست داشتنی تر است (الکافی، جلد ۳، ص ۳۳). 

تسبیحی که بر اساس روایات مداومت بر آن موجب عاقبت بخیری، ناامید شدن و دور شدن شیطان و باعث سنگینی اعمال و … می‌شود. این تسبیحات باید جزو برنامه تربیتی کودکان قرار داده شود.

نیز فرمودند که این تسبیحات را بهتر است پشت سر هم و بلافاصله پس از نماز و حتی پس از آن که پاهای خود را جا به جا کنید بگویید.(الکافی، ج ۳، ص ۳۴۳ ).

۱۰- خستگی ناپذیری فاطمه(ع) در پاسخگویی که می‌تواند الگویی برای هدایتگران و مسئولان جامعه باشد: امام حسن عسکری (علیه السلام)  فرمودند: روزی زنی نزد حضرت فاطمه زهرا(س) وارد شد و گفت مادری دارم ضعیف و ناتوان که برای انجام نماز، مسئله‌ای برایش پیش آمده و مرا فرستاده است تا پاسخ آن را از شما دریافت نمایم. حضرت زهرا(س) پس از گوش دادن به سخنان آن زن، جوابش را دادند. سپس آن زن سئوال دیگری را مطرح کرد و حضرت دوباره جواب او را دادند.

زن پیوسته سؤالات دیگری را مطرح کرد تا آن که به ده مرتبه رسید و حضرت زهرا (س) بدون احساس و اظهار ناراحتی و بلکه به عطوفت پاسخ او را بیان می‌کردند. پس از آن، زن خجالت زده شد و گفت شما را خسته و ناراحت کردم. حضرت زهرا (س) اظهار نمود خیر، برای من زحمتی نخواهد بود. سپس افزودند چنانچه شخصی اجیر شده باشد تا باری سنگین را به جایی ببرد و در ازای آن مبلغ صد هزار دینار مزد بگیرد آیا ناراحت می شود؟ آن زن در جواب حضرت گفت خیر.

بعد از آن فرمود من برای هر سؤال که جوابش را بگویم اجیر تو هستم و مزد و پاداش آن نزد خداوند متعال به ارزشی بیش از آنچه که در این جهان است می‌باشد. پس اکنون آنچه می خواهی سؤال کن و برای من ناراحت مباش که از پدرم رسول الله (ص) شنیدم که فرمودند علما و دانشمندان، شیعیان و پیروان ما در روز قیامت در حالی محشور می‌شوند که تاج کرامت بر سر نهاده اند… .  (بحارالانوار، جلد ۲، صفحه ۳،  التفسیر المنسوب إلی الإمام الحسن العسکری علیه السلام، ص: ۳۴۰و۳۴۱  حدیث ۲۱۶)

۱۱- در زیارت حضرت فاطمه زهرا (س) می‌خوانیم: «یا مُمْتَحَنَهُ امْتَحَنَک اللَّهُ‌ الَّذی‌ خَلَقَک قَبْلَ اَنْ یخْلُقَک، فَوَجَدَک لِمَا امْتَحَنَک‌ صابِرَهً» ممتحنه و صابره دو صفت حضرت زهرا سلام الله علیها است. در این زیارتنامه تاکید می‌شود که شیعه حضرت باید چون ایشان به صفت صبر مزین باشد.

صبر و شکیبایی آنقدر مهم است که در قرآن آمده است وقتی عده‌ای به بهشت وارد بشوند به آنان گفته می‌شود: «سلام علیکم بماصبرتم فنعم عقبی الدار» درود برشما به خاطر صبری که کردید. معلوم می‌شود به صبر بیش از هر امر دیگری باید امیدوار باشیم.

قرآن شرط مقام امامت را صبر و یقین می‌شمارد: «وَجَعَلْنَا مِنْهُمْ أَئِمَّهً یَهْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبَرُوا وَکَانُوا بِآیَاتِنَا یُوقِنُونَ»(سجده،۲۴)

۱۳- بر اساس روایات، یکی از مصادیق و تطبیقات «مشکات» در آیۀ شریفۀ «اللَّهُ نُورُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ مَثَلُ نُورِهِ کَمِشْکاهٍ فیها مِصْباحٌ»حضرت فاطمه زهرا(س) دانسته شده است؛ همان­طورکه امام صادق(ع) فرمود: «مشکات، فاطمه‌(س) است».

به همین جهت، «مشکات» در نظر علمای شیعه به عنوان یکی از القاب حضرت فاطمه زهرا(س) نام برده شده است، چنانچه علامه مجلسی(ره) در بخش زندگی­نامه حضرت زهرا(س) در «بحارالانوار» چنین می‌­نویسد: «أبواب تاریخ سیده نساء العالمین و بضعه سید المرسلین و مشکاه أنوار أئمه الدین ».

۱۴- ارتباط ویژه شهدا با حضرت زهرا(س) حکایت شگفتی است، زدن سربند یا زهرا و توسل‌های مکرر وبردن نام ایشان قبل از شهادت و رمز عملیات شدن مکرر نام ایشان و خواب‌های صادق و مکاشفات در بیداری از دیدار با ایشان، گوشه ای از این ارادت‌هاست.

‌۱۵- آیت الله فاطمی نیا (رحمه الله) در موعظه ای مهم و امیدافزا می‌گویند: «به خودتان رجوع کنید، اگر هنوز در دل خود نسبت به حضرت زهرا(س) محبت دارید، بدانید از که چشم خدا نیفتادید».

۱۶- فضیلت و پاداش صلوات بر حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها: «وَ رُوِیَ عَنْ عَلِیٍّ عَلَیْهِ‌السَّلاَمُ عَنْ فَاطِمَهَ عَلَیْهَاالسَّلاَمُ قَالَتْ قَالَ لِی رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّی‌اَللَّهُ‌عَلَیْهِ‌وَآلِهِ: یَا فَاطِمَهُ مَنْ صَلَّی عَلَیْکِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ وَ أَلْحَقَهُ بِی حَیْثُ کُنْتَ مِنَ اَلْجَنَّهِ»

حضرت علی علیه‌السلام از حضرت فاطمه(س) نقل می‌کند که رسول اکرم (ص) به ایشان فرمودند:ای فاطمه! کسی که بر تو صلوات و درود بفرستد، خداوند او را می‌آمرزد و به من در هر جای بهشت که باشم ملحق می‌کند. (کتاب شریف کشف‌الغمهفی‌معرفهالأئمه، جلد۱، صفحه۴۷۲)

۱۷- امام خمینی (قدس سره) فرمودند: «حضرت فاطمه(س) موجود ملکوتی است که در عالم به‌صورت انسان ظاهر شده است؛ بلکه موجود الهی جبروتی در صورت یک زن ظاهر شده است… تمام هویت‌های کمالی که در انسان متصوّر است و در زن تصوّر دارد، تمام در این زن است…؛ زنی که تمام خاصه‌های انبیاء در اوست؛ زنی که اگر مرد بود، نبی بود؛ زنی که اگر مرد بود، به جای رسول‌اللّه…؛ انسانی است که به تمام معنا انسان؛ زنی است به تمام معنا زن ».(صحیفه امام، ج۷، ص۳۲۷)

ایشان در کلامی دیگر می‌فرمایند: «من راجع به حضرت صدیقه (س) خودم را قاصر می دانم که ذکری بکنم، فقط اکتفا می‌کنم بـه یک روایت که در کافی شریف است و با سند معتبر نقل شده اسـت. آن روایـت ایـن اسـت کـه حضرت صادق (ع) می‌فرماید: فاطمه (س) بعد از پدرش ۷۵ روز زنده بودند در ایـن دنیـا و حزن و شدت بر ایشان غلبه داشت و جبرئیل امین می‌آمد خدمت ایشان و به ایشان تعزیت عـرض می‌کرد و مسائلی از آینده نقل می‌کرد. … من این شرافت و فضیلت را از همه فضایلی که برای حضرت زهرا ذکر کرده‌اند ـ با اینکه آنها هم فضایل بزرگی است ـ این فضیلت را من بالاتر از همه می‌دانم که برای غیر انبیاء (علیهم السلام) آن هم نه همه انبیاء، برای طبقه بالای انبیا (علیهم السلام) و (بعض) از اولیائی که در مرتبه آنها هست، برای کس دیگر حاصل نشده… و این از فضایلی است که از مختصات حضرت صدیقه (س) است. (صحیفه امام، ج ۲۰، ص ۴ – ۶)

۱۸- پنج ویژگی فاطمه زهرا(س) از زبان امیرالمومنین(ع): «أَنْتِ أَعْلَمُ بِاللَّهِ وَ أَبَرّ وَ أَتْقَی وَ أَکْرَمُ وَ أَشَدُّ خَوْفاً مِنْ اللَّهِ …» (بحارالأنوار، ج۴۳، ص ۱۹۱)

۱۹- الگوی همسرداری حضرت زهرا(س): اگر امیرمؤمنان علی(ع) به مأموریتی می‌رفتند، حضرت زهرا(س) وسائل و آذوقه سفر ایشان را آماده می‌کردند و چون از فرط محبت، تحمل دوری همسر را نداشتند گریه می‌کردند. به عنوان نمونه، در مأموریتی که برای امیرمؤمنان علی پیش آمد، سه روز گذشت و خبری از آن حضرت نیامد؛ حضرت فاطمه(س) نگران شدند و با حال گریان نزد رسول الله(ص) رفتند تا خبری از ایشان بیابند. (ابن حنبل، مسند، ج۶، ص۲۸۲.شیخ مفید، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، ج۱، ص۱۱۵.شیخ صدوق‌، الامالی، ص۱۰۵).

۲۰- علامه محقق سید جعفر مرتضی عاملی طاب ثراه نوشته‌اند:  پیامبر اکرم (ص) صاحب فرزندان متعددی شدند که همه آنها از جناب خدیجه‌کبری (ع) بوده‌اند مگر ابراهیم که از ماریه ‌قبطیه متولد شد. به شهادت مورخین در میان فرزندان خدیجه، حضرت زهرا (س)کوچکترین بوده‌است. باتوجه به قرائن تاریخی، تمامی فرزندان پیامبر (ص) به‌جز پسری به نام عبدمناف بعد از بعثت به‌دنیا آمدند و البته همه‌ فرزندان در صغر سن فوت کردند مگر حضرت‌زهرا (س). بنابر تحقیقات آنچه از ازدواج دیگر دختران پیامبر(ص) در قبل اسلام و بعد اسلام گفته شده درست نیست.
 
بله طبق شواهد تاریخی دو دختر به نام زینب و رقیه در خانه پیامبراکرم(ص) بودند و بزرگ شدند ولی آن‌ها خواهرزاده و دخترخوانده خدیجه‌کبری بودند که در قبل بعثت زینب به عقد ابوالعاص‌بن‌ربیع و رقیه به عقد عتبه‌بن‌ابی‌لهب درآمدند و بعد از بعثت و مرگ عتبه، رقیه به عقد عثمان‌بن‌عفان درآمد.
 
فلذا امیرالمؤمنین علی‌بن‌ابی‌طالب (ع) تنها کسی است که داماد پیامبراکرم (ص) بوده و دوست و دشمن او را بدان ستوده است و عثمان و هیچ کس دیگر هرگز داماد پیامبراکرم(ص) نشده است. بنابر تحقیق، آنچه غیر از این گفته شده است، اشتباه مورخان و یا ساخته‌ی دشمنان بوده است تا این فضیلت اختصاصی را محو نمایند. (چکیده‌ای از کتاب «بناتُ النبی صلی‌الله‌علیه‌وآله أم ربائبه».)
۲۱- نکته‌ای دقیق از مرحوم ابن شهرآشوب (۵۸۸ ق): قومی از سفهای بنی‌تمیم نزد رسول خدا (ص) آمدند و از پشت حجره‌ها با بی‌ادبی گفتند: یا محمد نزد ما بیا تا با تو حرف بزنیم. پیامبر از سوء ادب و طرز رفتار بد آن‌ها مغموم گردید و این آیه نازل شد: «اِنَّ الَّذِینَ یُنَادُونَکَ مِنْ وَرَاءِ الْحُجُرَاتِ أَکْثَرُهُمْ لَا یَعْقِلُونَ» (حجرات،۴) ابن شهرآشوب (رضوان‌الله‌علیه) در ادامه می نویسد: «فکیفَ حالُ مَن دَخَلَ دارَه؟ وَ ضَرَبَ ابنَتَه؟ وَ غَصَبَ مِلکَه؟» وقتی کسانی با بی‌ادبی با پیامبر خدا حرف زدند و اینگونه مورد نکوهش خدا قرار گرفتند پس چگونه خواهد بود حال کسانی که وارد خانه دخترش شده و او را زدند و فدکش را غصب کردند؟ (مثالب النواصب، ج۳، ص۲۷۳)

۲۲- جلوه‌هایی از دعاهای فاطمه(س): دعاهای روزانه برای هر روز هفته که متضمن معارف بسیاری است. آن حضرت در دعای روز سه شنبه عرضه می‌دارند: «اللّهمّ اجعل غفله النّاس لنا ذکرا، و اجعل ذکرهم لنا شکرا …» خداوندا! غفلت و بی‌خبری مردم را برای ما موجب یادآوری، و آگاهی‌شان را موجب سپاس ما قرار ده.

استاد علی صفایی حائری (عین- صاد) شرحی بر دعاهای روزانه حضرت زهرا (س) نگاشته اند که خواندنی است.

تاکید بر درک غروب جمعه برای دعا کردن: حضرت فاطمه(س) گویند: شنیدم پیامبر اکرم(ص) می‌فرمودند: «در روز جمعه ساعتی است که هرکس آن را مراقبت کند و در آن لحظه دعا کند دعایش مستجاب شودو آن زمانی است که نیمی از خورشید غروب کرده باشد.» حضرت فاطمه(س) برای درک آن ساعت به خدمتکار خود می‌گفتند: بر فراز بلندی برو و هرگاه دیدی نیمه خورشید غروب نمود مرا خبر کن تا دعا کنم. (معانی الاخبار:۳۹۹ ، مفاتیح الجنان اعمال روز جمعه)

دعای برای دیگران: ابن بابویه به سَنَد معتبر از حضرت امام حسن (ع)، روایت کرده است که آن حضرت فرمود: که در شب جمعه مادرم فاطمه (س) در محراب خود ایستاده و مشغول بندگی حق تعالی شد، پیوسته در رکوع و سجود و قیام و دعا بود و تا صبح طالع شد، شنیدم که پیوسته دعا می‌کرد، از برای مؤمنین و مؤمنات، و ایشان را نام می‌برد و دعا برای ایشان بسیار می‌کرد، و برای خود دعایی نمی‌کرد، پس گفتم‌ ای مادر چرا از برای خود دعا نکردی، چنان که از برای دیگران کردی، فرمود: «یا بنیّ الجار ثم الدّار»، یعنی: ‌ای پسر جان من، اوّل همسایه را باید رسید، و آخر خود را. ( منتهی الآمال، ج۱، باب دوم، فصل دوم، ص۹۷).

۲۳- عبادت فاطمه(س): در روایت آمده است: «کانَت فاطِمهُ علیهاالسلام تَنهَجُ فی الصَّلاهِ مِن خِیفَهِ اللّه ِ تعالی» (عدّه الداعی، ۱۳۹) فاطمه(س) در نماز، از ترس خداوند متعال، نفس نفس می‌زد.

و نیز از وجود مبارک پیامبر (ص) درباره ایشان نقل شده است: دخترم فاطمه (س) سیده و خانم زنان جهان از اولین تا آخرین آنها است، تا این که فرمودند، هنگامی که در محراب نمازش در مقابل پروردگارش می‌ایستد، نوری برای ملائکه‌های آسمان می‌درخشد، همان‌طوری که نور ستارگان آسمان برای اهل زمین می‌درخشد و … (بحارالانوار، ج۲۸، ص۳۸).

۲۴- حدیث گران‌سنگ و ارزشمندی از حضرت فاطمه زهرا(س) نقل شده که دنیایی از معارف در آن نهفته است و توجه به عمق آن می‌تواند زندگی را معنادار و جهت‌دار کند: «مَنْ أصْعَدَ إلی اللّهِ خالِصَ عِبادَتِهِ، أهْبَطَ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ لَهُ أفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ»(مجموعه ورّام، ج ۲، ص ۱۰۸) یعنی اگر از طرف بنده عمل خالصی به طرف خداوند سبحان صعود کند خداوند بهترین و شریف‌ترین مصلحت را بر او خواهد فرستاد.

به عبارتی صعود اخلاص باعث نزول برترین مصلحت می‌شود. البته افضل مصلحت و مصلحت برتر الزاماً به معنای آسانی و زود به نتیجه رسیدن نیست، چراکه اولیای الهی و از جمله حضرت فاطمه زهرا(س) و امام حسین(ع) و اهل بیت(ع) سخت‌ترین امتحان‌ها را متحمل می‌شوند، اما مطمئناً آنچه برایشان پیش آمده بهترین مصلحت بوده است. 

۲۵- رهبر انقلاب امام خامنه ای(حفظه الله) فرمودند: حضرت فاطمه زهرا(س) قله فضیلت است که باید به سمت آن قله حرکت کنیم.