پاداش‌های شگفت انگیزی که در برخی اعمالتان ثواب‌های عظیمی هم دارد
وجود ثواب‌های عظیم برای برخی اعمال قابل‌انکار نیست. به دلیل این‌که معیارهای خداوند برای پاداش، با معیارهای دنیایی ما یکی نیست.
به گزارش پایگاه فکر و فرهنگ مبلغ، پاسخ ارائه شده در تولید این متن از محتوای پایگاه مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی استفاده شده است.
پرسش:
در بعضی از روایت‌ها، برای اعمالی ساده پاداش‌های بسیار بزرگی بیان شده است. مثلاً از امام جواد علیه‌السلام نقل شده که فرمودند:
کسی که بعد از نماز عصر، ده مرتبه سوره «قدر» را بخواند، خداوند پاداشی به او می‌دهد که برابر با پاداش تمام انسان‌ها در روز قیامت است.
چنین پاداش‌هایی واقعاً باورکردنی نیستند. پس چطور باید آن‌ها را فهمید؟
پاسخ:
در دین اسلام، روایت‌هایی وجود دارد که وعدهٔ ثواب‌های بزرگ و حتی شگفت‌انگیز برای کارهای ظاهراً ساده می‌دهند. هدف از این روایت‌ها صرفاً عدد و رقم نیست؛ بلکه پشت هرکدام، معنایی عمیق و تربیتی نهفته است.
بیایید با هم چند نکته درباره این احادیث مرور کنیم:
۱. بررسی اعتبار روایت‌ها
اولین گام در برخورد با هر روایت، اطمینان از اعتبار و درستی آن است. یعنی باید دید آیا راویان آن قابل اعتماد بوده‌اند یا نه.
در مورد روایت یادشده، شیخ طوسی و سید بن طاووس آن را نقل کرده‌اند، ولی برخی نسخه‌های آن از نظر سندی قوی نیستند و در جزئیات هم تفاوت‌هایی دارند. بنابراین نمی‌توان تنها بر ظاهر روایت تکیه کرد، بلکه باید آن را در کنار دیگر منابع دینی سنجید.
۲. شرط اصلی قبولی اعمال: تقوا
هر عمل نیکی، زمانی ارزش واقعی پیدا می‌کند که همراه با «تقوا» باشد؛ یعنی انسان در انجام واجبات کوتاهی نکند و از گناه دوری کند.
قرآن می‌گوید خدا اعمال بندگان باتقوا را می‌پذیرد.
پس اگر کسی واجبی مثل حج یا جهاد را ترک کند و به جای آن تنها به عبادت‌های مستحبی بپردازد، نه‌تنها ثوابی نمی‌برد، بلکه مسئول است.
امام علی علیه‌السلام نیز فرموده‌اند: هیچ عمل مستحبی انسان را به خدا نزدیک نمی‌کند اگر باعث آسیب‌زدن به واجبات شود.
۳. پاداش‌های خدا بر پایه معیارهای مادی ما نیست
خداوند مهربان است و پاداشش به اندازهٔ ظرفیت عمل ما نیست، بلکه بر اساس حکمت و لطف بی‌پایان خودش است.
برای نمونه، قرآن می‌فرماید عبادت در شب قدر از هزار ماه باارزش‌تر است.
پس ممکن است عملی کوچک، به‌خاطر نیت پاک یا زمان و شرایط خاصش، پاداشی بسیار بزرگ داشته باشد.
مثل سلام کردن که امام علی علیه‌السلام فرموده‌اند: سلام هفتاد ثواب دارد؛ شصت‌ونه برای کسی که آغاز می‌کند و یکی برای کسی که پاسخ می‌دهد.
در واقع، کیفیت عمل مهم‌تر از کمیت آن است.
۴. هدف تربیتی و تشویقی
بسیاری از این روایت‌ها برای تشویق مردم گفته شده‌اند، نه صرفاً برای بیان عددی دقیق از پاداش.
مثلاً تکرار سوره قدر، علاوه بر اثر معنوی، یادآور مفاهیم بزرگی مثل «تقدیر الهی»، «عبادت در شب قدر» و «نزول فرشتگان» است.
ائمه علیهم‌السلام با این شیوه می‌خواستند مردم را به عبادت، تکرار ذکر و یاد خدا عادت دهند.
بنابراین این روایت‌ها را باید در چارچوب تربیت و انگیزه‌بخشی فهمید، نه به‌صورت عددی و خشک.
جمع‌بندی
این روایت‌ها به ما یادآوری می‌کنند که:
1. ارزش اعمال، به نیت و کیفیت آن‌ها بستگی دارد، نه به بزرگی ظاهری‌شان.
2. هدف اصلی چنین پاداش‌هایی، تشویق و انگیزه‌دادن به بندگان برای ارتباط بیشتر با خداست.
3. زمان، نیت و شرایط عمل، در بزرگی پاداش آن تأثیر دارد.
4. هیچ عمل مستحبی نمی‌تواند جای واجبات را بگیرد.
در نتیجه، اگر کسی واجبات را انجام دهد، از گناه دوری کند و نیت پاکی داشته باشد، حتی عمل کوچکش نیز می‌تواند پاداشی بزرگ در پیشگاه خدا داشته باشد.
پاورقی‌ها
1. مصباح المتهجد و سلاح المتعبد، ج۱، ص۷۳.
2. فلاح السائل و نجاح المسائل، ص۱۹۹.
3. سوره مائده، آیه ۲۷.
4. نهج‌البلاغه، حکمت ۳۹.
5. نهج‌البلاغه، حکمت ۲۷۹.
6. سوره قدر، آیه ۳.
7. مشکاه الأنوار فی غرر الأخبار، ص۱۹۷.
