تغییر شیوهی خرید مردم/ جولان مشکلات اقتصادی هم یلدا را کمرنگ نکرد
همزمان با نزدیک شدن به شب یلدای ۱۴۰۴، بازارهای تهران و کرج شلوغ اما کمرمقتر از سالهای گذشتهاند؛ حضور پررنگ مردم در کنار بساطها دیده میشود، اما خریدها محدود و حسابشده است.گرانی اقلام یلدایی باعث شده بسیاری از خانوادهها امسال هم به حداقلها بسنده کنند و «حس یلدا» را جایگزین سفرههای مفصل گذشته کنند.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین، شمارش معکوس برای بلندترین شب سال به صدا درآمده و خیابانها رنگ و بوی یلدایی گرفتهاند. از همان ساعات اولیه بعدازظهر شنبه ۲۹ آذرماه، خیابانها شلوغتر از روزهای عادیاند و ترافیک سنگین به همراه رفتوآمد مردم در حوالی میدانها و بازارها مشهود است. بساطهای فروش هندوانه، انار، خرمالو و آجیلهای رنگارنگ در گوشه و کنار شهر به چشم میخورند، اما حجم خریدها نشان میدهد یلدای ۱۴۰۴ بیشتر به شبی برای انتخابهای حداقلی تبدیل شده تا خریدهای مفصل و سنتی گذشته.
مشاهدات میدانی خبرنگار خبرآنلاین از مناطق مختلف شهر تهران نشان میدهد گرانیها و کاهش قدرت خرید خانوارها شکل و اندازه سفرههای شب یلدا را تغییر داده است؛ آیینی که همواره نماد دورهمی، شادی و خوراکهای ویژه بود، حالا با حساب و کتاب برگزار میشود. در بسیاری از مغازهها، تابلوهای قیمت به وضوح نصب شدهاند تا مشتریها بتوانند بدون پرسوجو، انتخاب خود را انجام دهند.
در میدان انقلاب، یکی از پرترددترین نقاط شهر، هندوانهها روی هم چیده شده و قیمتها روی تابلوها مشخص است: ۴۵ هزار تومان برای هندوانه معمولی و ۶۰ هزار تومان برای نوع درشت و شیرین. مشتریها اغلب قیمت را میپرسند و سپس تصمیم میگیرند.
مردی کنار بساط میگوید: «اون کوچیکه رو بده، همون که زیر پنج کیلو باشه.»
فروشنده توضیح میدهد که امسال هندوانه نسبت به برخی اقلام دیگر افزایش کمتری داشته، اما مشکل اصلی قدرت خرید پایین است. مردم دیگر مثل گذشته هندوانه بزرگ نمیخرند و بیشتر دنبال گزینههای کوچک و مناسب برای جمع خانواده هستند.
چند زن و مرد کنار بساط ایستادهاند و با هم درباره قیمتها بحث میکنند و گاهی از خرید منصرف میشوند؛ صحنهای که در سالهای قبل به ندرت دیده میشد.
پیرمردی که کنار ایستاده میگوید انار، میوه نمادین شب یلدا، امسال گرانتر از انتظار مشتریهاست. قیمت انار دانهدرشت در بیشتر مغازهها بین ۹۰ تا ۱۲۰ هزار تومان در هر کیلو اعلام میشود. زنی میانسال که چند بار قیمت را میپرسد، در نهایت دو دانه انار انتخاب میکند و میگوید: «کیلویی نمیصرفه، فقط برای سفره میگیریم.»
یکی از فروشندهها با لبخندی تلخ و صادق میگوید: «سالهاست شب یلدا همینجوریه؛ شلوغی هست، ولی لامصب قدرت خرید مردم پایین آمده. مردم میخوان حس یلدا رو داشته باشن، ولی پولشون کمه.»
او ادامه میدهد: «قبلاً مردم یه هندوانه بزرگ میبردن، آجیل کیلویی میخریدن، الان بیشتر یکی دو دونه برمیدارن و میرن. فروش ما نصف شده، ولی به هر حال مردم خوشحالی خودشون رو میخوان.»
به سمت میدان آزادی حرکت کردم به نظر می رسد بساطهای کوچکتر هندوانه و انار زودتر فروش میروند. فروشندهها میگویند: «بیشتر مشتریها میگن یه دونه جمعوجور بده، بزرگش رو نمیخوان.» خانوادهای که برای خرید آمده بودند، با شوخی و خنده میگفتند: «دولت بفهمد یلدا گرفتیم، یارانه را قطع می کند!»کمی بعد، جدیتر و با لحن ساده ادامه دادند: «نه بابا، امسال یلدا را خیلی ساده برگزار میکنیم؛ یه هندوانه کوچیک، یه چای، تموم.»
بازار شلوغ است، اما حجم خرید کم است. خیلیها فقط قیمت میپرسند و بدون خرید مغازه را ترک میکنند. مرد میانسالی که دست خالی بیرون آمده، میگوید: «فعلا حقوق بازنشستگی واریز نشده؛ قیمتها رو گرفتم، شاید شب یه تصمیم دیگه بگیرم.»
یکی از کسبه قدیمی میگوید: «شلوغی هست، ولی فروش نه اونقدری که باید. مردم مرددن، حساب میکنن، میرن.»
در آجیلفروشیهای مرکز شهر، قیمتها روی تابلوها شفاف نوشته شدهاند: آجیل شب یلدا کیلویی یک میلیون و ۲۰۰ هزار تا نزدیک یک میلیون و ۸۰۰ هزار تومان بسته به ترکیب. خریدها کیلویی نیست و بسیاری خانوادهها تخمه را جایگزین آجیل مخلوط کردهاند. زن جوانی که یک پاکت کوچک تخمه برمیدارد میگوید: «همین کافیه، بچهها هم دوست دارند.»
یکی از فروشندگان می گفت در شمال شهر، خریدها مفصلتر است، اما احتیاط دیده میشود. زنی که خریدش کاملتر است میگوید: «میتونیم بخریم، ولی دیگه بیحساب و کتاب نه. قیمتها واقعاً بالاست.» فروشندهای کنار بساط اضافه میکند: «قبلاً مردم میگفتن هرچی خوبه بده، الان میگن قیمتو بگو ببینیم.»
مشاهدات نشان میدهد مردم حتی در انتخاب آجیل و میوه، دنبال بهترین کیفیت با حداقل هزینه هستند. در برخی مغازهها، مشتریها با دقت به اندازه و رنگ انارها نگاه میکنند و با فروشنده مشورت میکنند که کدام دانهها شیرینتر هستند. یکی از فروشندگان میگوید: «مشتریها امسال خیلی با حوصله انتخاب میکنن، عجلهای ندارن.»
با وجود محدودیتها، شب یلدا در خانهها جریان دارد. سفرهها سادهتر شدهاند، اما حذف نشدهاند. مادر خانوادهای پنجنفره میگوید: «امسال خبری از تنوع نیست، ولی دورهمی سر جاشه.» پدر خانواده اضافه میکند: «یلدا خرید نیست، بهونهست.»
بلندترین شب سال با خریدهای کوچکتر، سفرههای سادهتر و حساب و کتابهای دقیقتر میآید و میرود. یلدای ۱۴۰۴ شاید پرزرق و برق نباشد، اما هنوز در زندگی مردم حضور دارد؛ بیادعا، واقعی و متناسب با شرایط اقتصادی خانوارها.
در کرج، بازارهای شب یلدا حال و هوای متفاوتی دارند؛ شلوغی در خیابانهای مرکزی مثل میدان اصلی و بازارهای سنتی کاملاً محسوس است، اما خریدها محدود و حسابشده است. بساطهای فروش هندوانه، انار و آجیل کنار خیابانها پهن شده و قیمتها روی تابلوها مشخص است؛ هندوانه معمولی بین ۴۰ تا ۵۰ هزار تومان و انار دانهدرشت بین ۸۵ تا ۱۱۰ هزار تومان معامله میشود. فروشندگان میگویند گرچه مشتریها حضور دارند، اما حجم خرید نسبت به سالهای گذشته کاهش یافته و بیشتر خانوادهها تنها برای حفظ حس یلدا، چند قلم ضروری میخرند.
در محلههای جنوبی کرج، بساطهای کوچکتر زودتر خالی میشوند. خانوادهها معمولاً به دنبال گزینههای کوچک و مقرونبهصرفه هستند؛ مردی کنار بساط هندوانه میگوید: «همون یه دونه کوچیک برای سفره کافیست.» برخی هم ترجیح میدهند خریدهایشان را به ساعات پایانی شب موکول کنند، با امید اینکه قیمتها کمی پایین بیاید. با وجود این محدودیتها، صدای خنده و شادی بچهها در میان بساطها و سفرههای ساده، نشان میدهد شب یلدا در کرج هم همچنان با همه سختیهای اقتصادی، جاری و ملموس است.
در همین رابطه، اسدالله کارگر، رئیس سابق اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران در گفتوگو با خبرگزاری خبرآنلاین، درباره آخرین وضعیت بازار میوه در آستانه شب یلدا اظهار کرد: شب یلدا یکی از سنتهای قدیمی و ریشهدار ایرانیهاست و هر سال در این ایام، بازار میوه با افزایش تقاضا و نوسانهایی همراه میشود. این موضوع نه اولین بار است و نه آخرین بار خواهد بود و در همه سالها، فارغ از شرایط اقتصادی، شاهد تحرک نسبی بازار در آستانه یلدا هستیم.
وی افزود: طبیعی است که در شرایط فعلی، تورم عمومی اقتصاد روی بازار میوه هم اثر گذاشته باشد. میوه کالایی جدا از سایر اقلام مصرفی مردم نیست و همانطور که قیمت گوشت، مرغ و سایر کالاها تحت تأثیر تورم قرار گرفتهاند، بازار میوه هم از این قاعده مستثنی نیست. با این حال، باید تأکید کنم که از نظر تأمین و عرضه، هیچگونه کمبودی در بازار وجود ندارد و فراوانی میوه در سطح میدان مرکزی و خردهفروشیها کاملاً مناسب است.
او درباره قدرت خرید مردم گفت: واقعیت این است که بخشی از خانوارها به دلیل شرایط اقتصادی، خریدهای خود را محدودتر کردهاند. این موضوع باعث شده برخی مشتریان به جای خرید کیلویی، میوه را بهصورت دانهای تهیه کنند. البته این مسئله جدیدی نیست و بر اساس دستورالعملهای موجود، فروشندگان موظف هستند حتی اگر مشتری یک عدد میوه هم درخواست کند، آن را عرضه کنند و هیچ مغازهداری حق امتناع از فروش ندارد.
کارگر تأکید کرد: اگر شهروندی با مواردی مانند خودداری از فروش میوه بهصورت دانهای یا هرگونه تخلف دیگر مواجه شود، میتواند از طریق شمارههای اعلامشده اتحادیه، از جمله ۵۵۶۶۸۰۰۰، موضوع را گزارش دهد تا در کوتاهترین زمان ممکن رسیدگی شود.
وی در پاسخ به پرسشی درباره قیمت انار در بازار شب یلدا گفت: انار در بازار میوه و ترهبار یک کالای تکبرندی نیست و نمیتوان یک قیمت واحد برای آن اعلام کرد. ما انواع مختلف انار از مناطق مختلف کشور داریم؛ از جمله انار ساوه، یزد، شیراز و دماوند که هر کدام بر اساس کیفیت، اندازه و ظاهر، قیمت متفاوتی دارند. برخی انارها از نظر ظاهری ریزتر هستند یا کیفیت متوسطتری دارند و طبیعتاً با قیمت پایینتری عرضه میشوند، در حالی که انارهای درشتتر و مرغوبتر قیمت بالاتری دارند.
او در ادامه افزود: قیمتها بر اساس کیفیت و فاکتور رسمی عرضه میشود و اختلاف نرخها در بازار به همین دلیل است. به همین خاطر نمیتوان یک عدد مشخص را بهعنوان قیمت قطعی انار در همه مغازهها اعلام کرد. آنچه مهم است این است که قیمتها باید شفاف باشد و فروش بر اساس نرخهای متعارف و کیفیت محصول انجام شود.
کارگر در پایان خاطرنشان کرد: با وجود کاهش نسبی قدرت خرید، سنت شب یلدا همچنان در میان مردم زنده است. شاید خریدها مثل سالهای گذشته پرحجم نباشد، اما خانوادهها تلاش میکنند این آیین را—حتی سادهتر—برگزار کنند و بازار هم از نظر تأمین کالا آمادگی کامل دارد.
۲۲۳۲۲۴
